In de vroege morgen van dinsdag 6 juni 1944 startte de invasie op de stranden van Normandië. Het was het begin van het einde van de Tweede Wereldoorlog. Hoe kwam deze operatie tot stand? Hoe verliep de samenwerking tussen de geallieerden? En wat zijn de statistieken van D-day? Veel landen hebben in de loop der jaren herdenkingszegels uitgegeven voor D-day. Dit jaar wordt 75 jaar na D-day groots herdacht met de overlevenden van de oorlog, inmiddels zeer oude (90+ of zelfs 100+) veteranen. We volgen D-day voorbereidingen tot en met de beslissende invasie op de stranden. Reist u mee?
Wat vooraf ging
De Conferentie van Casablanca
Samen met de verschillende stafchefs hielden Franklin Roosevelt (1882-1945) en Winston Churchill (1874-1965) van 14 tot en met 24 januari 1943 te Casablanca reeds hun eerste samenkomst om een landing in Europa voor te bereiden. Luitenant-generaal Sir Frederick Morgan (1894-1967) werd benoemd in de functie van ‘Chief of Staff to the Supreme Allied Command’. Beter bekend onder de verkorte benaming van ‘COSSAC‘. De opdracht van ‘COSSAC’ was eigenlijk drieledig: Allereerst diende hij alles in het werk te stellen om – als afleidingsmanoeuvre voor de Duitsers – een zogenaamde landingsoperatie in het Franse ‘Pas de Calais’ te plannen. Daarnaast werd hem ook gevraagd ‘Operatie Rankin’ voor te bereiden. Deze laatste had tot doel een mogelijke landing te plannen ten zuiden van het Kanaal. Als derde opdracht, en dat was veruit de belangrijkste, kreeg Morgan het bevel de werkelijke invasie op het Europese continent voor te bereiden.
De Conferentie van Quebec
In augustus 1943 waagden Churchill en zijn staf de oversteek om aan de Conferentie van Quebec deel te nemen. De overtocht vond plaats met een transportschip, de Queen Mary, dat op hetzelfde moment meer dan 5000 Duitse krijgsgevangenen vervoerde. Doel van de conferentie: de concretisering uitwerken van ‘Operatie Overlord’. De meeting in Quebec begon echter onder een slecht gesternte, want ook hier lagen de meningen tussen Britten, Amerikanen en Canadezen ver uiteen.
De Conferentie van Teheran
De Conferentie van Teheran (code naam: Eureka) was als het ware het sluitstuk in de trilogie van meetings. In deze apotheose-zitting was het de eerste keer in de geschiedenis dat de ‘drie’: (Roosevelt, Churchill en Stalin) elkaar ontmoetten. Het was ook in Teheran, dat de allerlaatste afspraken werden gemaakt voor ‘Operatie Overlord’. Doel van het overleg was om voor de oorlog tegen Nazi-Duitsland een tweede front te openen in West-Europa. De conferentie vond plaats van 28 november tot 1 december 1943 in de Sovjet ambassade in Teheran.
Start D-day
Leiders en commandanten D-day
Dwight Eisenhower (1890-1969) was de opperbevelhebber van de Geallieerde strijdkrachten in Europa tijdens de Tweede Wereldoorlog en de 34e president van de Verenigde Staten (1953-1961).
Bernard Montgomery (1887-1976) was een Britse generaal en veldmaarschalk. Hij kreeg het bevel over de 21e legergroep waarmee hij op 6 juni 1944 de strijd begon.
Bertram Ramsay (1883-1945) was een Britse Admiraal tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Trafford Leigh-Mallory (1892-1944) was een hoge officier van de Britse Royal Air Force. Hij was een van de hoogst geplaatste Britse militairen die is omgekomen in de Tweede Wereldoorlog.
Strategie
Om de Duitsers te misleiden werden in de haven van Dover ‘fake’ landingschepen (mockups) en tanks van rubber opgesteld. De indruk werd gewekt alsof de invasie zou plaatsvinden in de haven van Calais. De kortste afstand om Frankrijk te bereiken was de oversteek tussen Dover en Calais. Het was ook logisch om een haven binnen te vallen, omdat het de makkelijkste wijze is om al het materieel (schepen, tanks etc) over te brengen.
Ook inlichtingendiensten en verzetsgroepen deden hun werk in hun bezette land voor de Geallieerden. Ze wisten o.a. hoe de weersvoorspelling van de Duitsers op het vaste land was. De Geallieerde strijdkrachten wisten ook de voorspelling van het weer op zee en hadden daardoor het totaalplaatje om de invasie voor te bereiden. 
6 juni 1944
Gedurende twee jaren werden de militairen vanuit Canada en de Verenigde Staten overgevlogen naar Portsmouth (Engeland). Samen met de Engelsen en andere geallieerde strijdkrachten waren er circa 3.900.000 manschappen. Het hoofdkwartier, dat diende als commandopost voor de gehele operatie was gevestigd in Southwick House, niet ver vanwaar de troepen waren verzameld. De grote plattegrond van de stranden van Normandië staat nog steeds op dezelfde plek in het huis. Met markers zijn de verschillende troepen aangegeven bij de landing op de stranden.
In feite heb je drie dingen nodig voor de invasie: volle maan, laag water en redelijk weer. Gepland was 5 juni 1944 als invasie datum, maar het weer was zo slecht dat pas 1 dag later op 6 juni 1944 de echte aanval werd gepland.
De stranden van Normandië
Hieronder het totaal overzicht (vel Palau) van de ‘battle’.
Verdelingen stranden
Omaha Beach en Utah Beach voor de Verenigde Staten.
Omaha Beach was de geallieerde codenaam en thans ook de lokale naam voor een van de vijf landingszones voor de invasie van Normandië. Het strand is ongeveer vijf kilometer lang, van Sainte-Honorine tot Vierville-sur-Mer.
De Duitsers hadden hun verdediging goed voorbereid. Overal onder de hoogwaterlijn lagen obstakels op het strand en sommige delen van het gebied, met name boven de hoogwaterlijn, waren voorzien van landmijnen. Bovendien bood het langzaam afhellende strand een prima schootsveld voor de verdedigers die zich verschansten in bunkers boven op de ruim dertig meter hoge kliffen. De Duitse 352e Infanteriedivisie verdedigde Omaha Beach. 
De landing op Omaha Beach leidde tot grote geallieerde verliezen. De inleidende bombardementen en beschietingen waren ontoereikend gezien de enorme omvang van de landing en hadden weinig schade aangericht. De ruwe zee verstoorde de organisatie van de landing doordat de meeste troepen op niet geplande locaties landden. Van de 29 Sherman A4-D4 DD, een drijvende tank, gingen er bij de landing 27 stuks verloren, waardoor de infanterie weinig vuursteun kreeg. De soldaten uit de landingsvaartuigen moesten tot wel honderd meter door ondiep water waden om het strand te bereiken. Volgens het oorlogsdagboek van de 1ste divisie waren alle officieren en sergeanten van de divisie binnen tien minuten na het neerlaten van de landingskleppen gewond of dood. De divisie had geen leiding meer en reageerde nergens meer op.
Na een uur bevonden de mannen zich nog steeds op het strand, in dekking tegen hevig machinegeweervuur. Bij de tweede landingsgolf kwamen enkele troepen bij strandgedeelte Dog White redelijk ongeschonden aan land. Met onder andere deze troepen wist brigadegeneraal Norman Costa om 9.00 uur de eerste grote doorbraak door de Duitse linies van Omaha Beach te forceren en een strandopgang veilig te stellen. De verdediging werd die dag op verschillende plaatsen doorbroken en de overgebleven Duitsers trokken zich op 7 juni terug naar het achterland.
De Amerikanen telden uiteindelijk meer dan 3000 doden en gewonden, waarvan 2000 in de eerste uren van de invasie. Onderzoek door BBC documentairemakers in 2007 gaf aan dat deze verliezen vermoedelijk veel hoger waren en dat in de eerste achttien uur van de invasie circa 5000 man omkwamen en gewond raakten op Omaha Beach. Tot de troepen die op Omaha Beach landden, behoorden de schrijver Ernest Hemingway en de fotograaf Robert Capa.
Hemingway was aanwezig bij de landing, hoewel hij van de legerleiding op een landingsvaartuig moest blijven. Eind juli van dat jaar sloot hij zich aan bij het 22e infanterieregiment onder bevel van kolonel Charles ‘Buck’ Lanham, dat op weg was naar Parijs. Hij zou ook de leiding hebben genomen van een groepje verzetsstrijders, onder wie oudgedienden uit de Spaanse Burgeroorlog. Capa’s bekendste werk in de Tweede Wereldoorlog was de fotoreportage van de landing op Omaha Beach, waar hij met de eerste aanvalsgolf mee aan land zwom gewapend met twee Contax II camera’s en verschillende filmrolletjes. Van de 108 opnames die hij toen maakte zijn er echter slechts acht bewaard gebleven wegens een fout tijdens de ontwikkeling van de negatieven.
Utah Beach was de codenaam van het meest westelijke van de stranden die waren uitgekozen om te gebruiken tijdens de landing in Normandië. Utah Beach is gelegen tussen Pouppeville en La Madeleine, aan de oostkust van het schiereiland Cotentin. Het strand was toegewezen aan de Amerikaanse 4e Infanteriedivisie onder leiding van brigadegeneraal Theodore Roosevelt jr., zoon van oud-president Theodore Roosevelt.
In de nacht van 5 op 6 juni stoomde de Amerikaanse invasievloot naar de Franse kust voor Utah Beach. Mijnenvegers gingen de schepen voor en maakten Duitse zeemijnen onklaar. Om 02:30 uur kwamen de schepen op de plaats van bestemming aan en stapten de militairen van boord in de landingsvaartuigen. Boven de wachtende vloot cirkelden jachtvliegtuigen om een mogelijk aanval van de Luftwaffe af te slaan.
De USS Bayfield, de naamgever van een klasse van aanvalstransportschepen, was het vlaggenschip en het hoofdkwartier. Andere schepen, zoals het slagschip USS Nevada, de monitor HMS Erebus en het Nederlandse schip Soemba openden om 05:50 uur het vuur op de invasiestranden en bleven schieten tot het moment de troepen het strand bereikten. In dezelfde ochtend waren 360 bommenwerpers opgestegen om de stranden te bombarderen. Wolken belemmerden het zicht en 67 toestellen keerden terug met de bommenlast. De overige 293 lieten de bommen vallen, maar een zeer groot deel kwam of in zee of achter de duinen tot ontploffing.
Gold Beach en Sword Beach voor Engeland.
Gold Beach was de codenaam van de geallieerden voor een van de invasiestranden tijdens de landing in Normandië. Het is gelegen tussen La Rivière en Longues-sur-Mer, was 8 kilometer breed, en was verdeeld in vier sectoren. Gold Beach ligt 24 kilometer ten oosten van Omaha Beach.
Gold Beach was toegewezen aan de 50e (Northumbrian) Infanteriedivisie en de Britse 8ste pantserbrigade van het Britse Tweede Leger onder luitenant-generaal Miles Dempsey. Hun hoofdtaak was het veroveren van Arromanches (dat als plaats voor een Mulberry haven was aangewezen) en Bayeux, en het afsnijden van de weg van Caen naar Bayeux.
Daarnaast moesten de Britten contact maken met de Amerikanen die westelijk van Gold Beach op Omaha Beach landden en met de Canadezen die oostelijker landden, op Juno Beach.
De landing op Gold Beach begon om 07.25 uur, een uur later dan op de westelijker gelegen stranden Utah Beach en Omaha Beach, omdat daar de vloed eerder opkwam. Als gevolg van de sterke noordwestenwind stonden de hindernissen op het strand al onder water toen de commando’s die ze moesten opblazen ze bereikten. De soldaten werden vanaf de oever onder vuur genomen en konden de hindernissen niet opruimen. Van de eerste landingsvaartuigen, beladen met tanks, voeren er twintig op mijnen waarbij ze licht tot zwaar beschadigd raakten.
De 50e divisie wist door de Duitse linies te breken, daarbij gesteund door Hobart’s Funnies die met 290mm mortieren waren uitgerust. Deze verzameling tanks was speciaal ontworpen voor het opruimen van de hindernissen op het strand. De belangrijkste was de Crab, een tot vlegeltank omgebouwde Sherman tank die met op een uitschuifbare rol aangebrachte kettingen mijnen kon laten ontploffen en zo door de mijnenvelden een weg baande voor de infanteristen. Nadat de Britten door de Duitse linies waren gebroken, nam het aantal getroffenen af. Het totaal bleef steken op 413; veel minder dan het aantal op Omaha Beach.
Sword Beach was het meest oostelijke landingsstrand. De landing op Sword Beach was een verantwoordelijkheid van de Britse 3e infanteriedivisie en de Britse 27e pantserbrigade. Sword Beach ligt nabij Ouistreham en Caen. Het lag op ongeveer 14,5 kilometer van Caen, minder dan 16 kilometer van Gold Beach en op 6,4 kilometer van Juno Beach.
Eenheden van het Britse 2de Leger onder bevel van luitenant-generaal Miles Dempsey kregen Sword Beach toegewezen. Troepen van het Britse 1ste Korps onder John Crocker begonnen met de aanval op het strand. De landingen waren geconcentreerd in de Queen sector van het strand bij Hermanville-sur-Mer. De hoofddoelen waren de stad Caen en het vliegveld Carpiquet in het westen. Landingen begonnen om 07.25 uur toen de 3rd Division landde op Peter en Queen. De toegevoegde commando-eenheden van de 1st Special Service Brigade en delen van de 4th Special Service Brigade kregen de taak om de bruggen over de rivier de Orne en het canal de Caen à la mer te bereiken en contact te maken met de 6e Luchtlandingsdivisie die de bruggen bewaakte en eerder de batterijen bij Merville had verwoest.
Verzet op het strand was licht. Binnen 45 minuten, tegen 08.00 uur waren de gevechten het binnenland binnengedrongen en op de oostelijke flank bereikte de commando-eenheden de rivier de Orne. Ze maakte daar contact met de Britse paratroepen bij de Pegasusbrug en de brug te Ranville over de Orne. De Britten konden geen contact maken met de Canadese troepen in het westen maar pas later op de dag. De enige belangrijke Duitse tegenaanval op D-Day kwam in dit gebied dat om ongeveer 16.00 uur begon. In twee aanvallen van de Duitse 21. Panzerdivision rukte de Duitsers van Caen helemaal op naar het strand tussen Lion-sur-Mer en Luc-sur-Mer en ze werden pas tegen aan het einde van de avond geneutraliseerd. 54 van 98 Duitse tanks werden verwoest of onklaar gemaakt. De dag eindigde met 28.845 Britse troepen aan land met 630 doden. Maar Caen werd niet bereikt vanwege hevig verzet en de aanval liep op 6 kilometer van de stad vast. Britse troepen stonden vast op het strand vanwege de enorme omvang van de manschappen en apparatuur.
Juno Beach voor Canada.
Juno Beach was één van de vijf landingssectoren op de stranden van Normandië. De sector liep van Saint-Aubin-sur-Mer in het oosten tot La Rivière-Saint-Sauveur en Courseulles-sur-Mer in het westen. Juno Beach was als landingszone toebedeeld aan de Canadese 3e infanteriedivisie, de Britse 2e pantserbrigade en een eenheid commando’s van de Britse Royal Marines. 
Juno Beach was op Omaha Beach na het zwaarst verdedigde stuk strand. De Duitse verdedigers beschikten over elf zware geschutbatterijen met 155 millimeter geschut en negen batterijen met 75 millimeter geschut. Ook waren veel mijnen gelegd. 
Het inleidende bombardement in de nacht voorafgaand aan de invasie richtte weinig schade aan, en de gevechten waren dan ook hevig. In de middag was het strand echter veroverd en was de Canadese derde divisie ettelijke kilometers het achterland binnengedrongen om bruggen te veroveren. Een onderdeel van het zesde Canadese pantserregiment wist als enige de doellijn te bereiken, maar moest zich wegens het ontbreken van infanterie weer terugtrekken. Aan het eind van de eerste dag waren de Canadese troepen van alle geallieerde troepen het verst opgerukt. In de avond van de volgende dag zouden zij verbinding maken met de Britse troepen van Sword Beach.
Tot de eerste Canadese troepen die tijdens de D-day invasie op Juno Beach landden, behoorde James Doohan (kapitein). Na de landing leidde hij zijn 39 man door een veld met anti-tankmijnen naar een hogergelegen positie waar ze zich in konden graven om de nacht door te brengen. Doohan zou later bekend worden als acteur in de televisieserie Star Trek als hoofdboordwerktuigkundige ‘Scotty‘ aan boord van de USS Enterprise..
Luchtmacht ingezet op 6 juni 1944
3440 zware bommenwerpers, 930 middelzware bommenwerpers, 4190 jacht/ jachtbommenwerpers, 1360 troepentransport vliegtuigen, 520 verkenners, 80 Sea/Air Rescue, 1070 Coastal Command en 1900 zweeftoestellen (Horsa en Waco).
Duitse tegenstand en verdediging
Het luchtgevecht is begonnen. De bunkers met geschutsopstelling van de Atlantikwall proberen de landing te voorkomen. De Atlantikwall was een meer dan 5000 kilometer lange verdedigingslinie, die Duitsland tijdens de Tweede Wereldoorlog in de bezette gebieden heeft aangelegd (van Noorwegen tot aan de zuidkant van de Golf van Biskaje) ter voorkoming van een geallieerde invasie. Ze vertrouwden dat deze ‘muur’ voldoende was bij een aanval vanuit het ‘westen’.
Nederlandse betrokkenheid
De Nederlandse betrokkenheid bij de invasie was bescheiden. De kanonneerboten Flores en Soemba, die zich eerder de bijnaam Terrible Twins hadden verworven, gaven, dicht onder de Franse kust, vuursteun. De kruiser Sumatra werd voor de kust van Normandië tot zinken gebracht om te dienen als kunstmatige golfbreker om het aanleggen van een tijdelijke haven te vergemakkelijken.
In de lucht was het Nederlandse 320e squadron van de Marine Luchtvaartdienst, dat B-25 Mitchell-bommenwerpers vloog, onder de eerste eenheden die aan D-day deelnamen. Het squadron leed (verhoudingsgewijs) forse verliezen bij de invasie: 25 man en acht B-25’s. Verder waren dertien Nederlandse motortorpedoboten betrokken om landingsschepen te beschermen en nam een twintigtal schepen van de Nederlandse koopvaardij deel.
Statistieken
Westerse geallieerden: Bijna 3.000.000 manschappen, 12.000 vliegtuigen en 7000 schepen (oa. 4000 landingsvaartuigen).
Nazi-Duitsland: Tussen 380.000 en 1.000.000+ manschappen.
Verliezen
Verenigde Staten: 125.847 doden en gewonden.
Verenigd Koninkrijk en Canada: 83.045 doden en gewonden.
Frankrijk: 15.000 – 20.000 burgerdoden.
Nazi-Duitsland: 393.689 doden, gewonden en krijgsgevangen.
Tenslotte een grote fout van Royal Mail
Royal Mail gaf in totaal 11 zegels uit voor het 75 jarig herdenking van D-day. Zie boven voor de afbeeldingen van zwart/wit foto’s. Onderstaande zegel was een grote fout van Royal Mail waar ze diep door het stof zijn gegaan. In december 2018 bij het persbericht is de fout op tijd ontdekt. De ontwerpen van de zegels waren gelukkig nog niet door de drukker gedrukt.
Het ontwerp van de £1.25 zegel gaf als titel; ‘D-Day Allied soldiers and medics wade ashore’, maar de foto van de Amerikaanse militairen was genomen door legerfotograaf Stacy Hitchinson op 17 mei 1944 bij de landing op het strand van Sarmi, Nederlands Nieuw Guinea (nu Indonesië), dus drie weken eerder dan de invasie van Normandië.
Bronnen / meer info:
https://nl.wikipedia.org/wiki/Operatie_Overlord
https://www.npostart.nl/in-de-voetsporen-van-d-day/POW_04208550
https://www.npostart.nl/nos-bevrijdingsjournaal-juni-1944/03-06-2019/POW_04250296
http://www.dday-anniversary.com/
https://www.visitportsmouth.co.uk/d-day-75
Kijk in onze catalogus voor meer postzegels
• Historisch • Thematisch • Canada • Frankrijk • Jersey • Verenigde staten • Duitse rijk • Boeken • Onderscheidingen • Scheepvaart • Tweede wereldoorlog
Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?
Kijk dan bij Collect Club.
(20 stemmen, gemiddeld: 5,00 uit 5)
Laden...
Reacties (4) Schrijf een reactie
Hoi Randy. Leuk je weer even ontmoet te hebben op het busstation in Leiden. Ik ben gelijk je blog gaan lezen van vandaag. Je bent weer lekker actueel. Ik las weer veel over voor mij onbekende wetenswaardigheden. Bedankt. Toen ik je ontmoette had ik net een Leidse stadswandeling verzorgd over het thema “Tweede Wereldoorlog in Leiden”.
Dus verhalen over Marinus vd Lubbe, de vergeten bombardementen van de geallieerden op het Station van Leiden, de deportatie van de Joodse kinderen uit het weeshuis in 1943 etc. Het verschil voor mij is dat ik daar vroeger over schreef op dit blog, en nu de verhalen vertel tijdens een (interessante) wandeling met verrassende feiten en leuke anekdote.
Mijn link tijdens de wandeling tussen D-Day en Leiden is overigens dat er in Leiden nog steeds een bunker te zien is die onderdeel uitmaakte van de Atlantic Wall.
Leuk ook dat jij de afbeelding laat zien van de blunder-zegel van Royal mail. Ik had dit al in een blog van een paar dagen eerder gelezen maar de afbeelding kwam toen niet op mijn scherm.
De meest historische veldslag in de geschiedenis van de 20 ste eeuw.
Schrijf een reactie
(registratie is niet nodig)