Beleef de natuur – vlinders: uitgiftedatum 11 juni 2019

Op iedere postzegel heeft grafisch ontwerper Frank Janse een kleurige vlinder in een natuurlijke omgeving geportretteerd, waarin het heldere en zomerse groen van de bladeren domineert. Hij heeft gelijk alle zes voorgaande Beleef de natuur-emissies ook bij deze emissie ongetwijfeld weer gebruik gemaakt van beeldmateriaal uit foto-archieven van anderen. Deze instructieve foto’s zijn wellicht afkomstig uit een vlinder-documentatiecentrum.

Er zijn nog maar 53 soorten dagvlinders in Nederland. In de afgelopen decennia zijn er door aantasting van het leefmilieu al veel verdwenen/uitgestorven. Van de tien vlinders staan er drie op een rode lijst als bedreigde of kwetsbare soort! Welke?
Soms lopen de achtergrondkleuren door op de aangrenzende postzegel en op de velrand. De foto’s zijn gevat in een grafische laag van elkaar overlappende cirkels van verschillend formaat daarbij de perforatie doorbrekend. Het cirkelpatroon keert terug in kleine druppeltjes op velrand en tabs.

Vlinderinventarisatie

Op de missie ‘Beleef de natuur van de vlinder’ staan tien gevleugelde insecten kleurig centraal in het middelpunt.

1. Gentiaanblauwtje

2. Aardbeivlinder

3. Groentje

4. Kleine vos

5. Lieveling

6. Bruine vuurvlinder

7. Icarusblauwtje

8. Sint-jansvlinder

9. Nachtpauwoog

10. Phegeavlinder

Nog zeven vlinders

Zeven andere vlinders (één als rups en één als pop) zijn in transparante en monochrome tinten in een aparte en extra grafische laag opgenomen:

a) Koninginnenpage (als rups)

b) Koninginnenpage (als vlinder)

c) Kleine vos (als pop),

d) Koperuil

e) Rouwmantel

f) Groot avondrood

g) Gehakkelde aurelia.

Vormgeving en vlinder-keuze/-associaties van ontwerper Janse

1) Door aanwezigheid van verschillende standen in de vleugels en door aanwezigheid van bloemen of bladeren op de achtergrond zijn gevarieerde postzegelafbeeldingen ontstaan. Op iedere postzegel speelt de vlinder de hoofdrol door een scherpe vlinder op de voorgrond en een onscherpe afbeelding van de achtergrond.

2) Bij deze Beleef de natuur-emissie staat het uiterlijk vertoon overduidelijk op de voorgrond. Grafisch ontwerper Janse verwoordt het aldus: “Het zintuiglijke en associatieve van de natuurbeleving staat centraal. De tien vlinders heb ik vooral op kleur gekozen.”

3) Nog een geheel ander aspect heeft ook een rol gespeeld bij de vlinderkeuze: “Kan ik een verhaal over de vlinder vertellen liefst in relatie tot het zintuiglijk aspect?”

1) “Insectenhotels met mierarrangement. De rupsen van het gentiaan blauwtje zijn er graag gast.”
2) “De aardbeivlinder is niet erg kieskleurig. Framboos en aardbei vallen ook in de smaak.”
3) “Hoewel een groentje is als gras vertoeft-ie toch liever tussen ’t loof.”
4) “Kleine vossen komen veel voor, maar verkeren vaak in netelige situaties.”
5) “Deze fladderaar is ieders lieveling, maar toch loopt er zichtbaar een streepje door.”

6) “De vonk is overgeslagen hoor! De bruine vuurvlinder heeft een nieuwe vlam.”
7) “Zelfs van een kleine klaverweide krijgt het icarusblauwtje vleugels.”
8) “Zijn sprieten maken ‘m tot een nachtvlinder. Toch doet de sint-jansvlinder juist dan een dut.”
9) “De nachtpauwoog lonkt niet met haar ogen, maar verleidt met haar parfum.”
10) “De phegeavlinder heel modest (= bescheiden) ook melkdrupje genoemd, is eigenlijk een spetter van een vlinder.”

Uitvoering toegevoegde meerwaarde?

Ontwerper Janse heeft opvallende eigenschappen van de afgebeelde vlinders gezocht, die samenhangen:

• • met hun naam of zichtbare aspecten
  • met hun levenswijze of verschijningsvorm.

De hieruit voortkomende bijzonderheden worden niet zoals gebruikelijk met beeldende hulpmiddelen als kleur, vorm, compositie, ruimte en/of licht uitgevoerd, maar met woorden! Met deze woordkunst-keuze is ’t naar mijn idee niet mogelijk de beeldende kunst een meerwaardige uitstraling te geven. De vlag die de ‘vlinder-postzegel-lading’ had moeten dekken (meerwaarde geven), kan onmogelijk met toegevoegde teksten uitgevoerd worden.
‘Woord-gebruik’ (verwoording) en ‘beeld-gebruik’ (visualisering) zijn disciplines van geheel andere en verschillende aard. De niet met de afbeeldingen geïntegreerde teksten, die Janse met de terminologie “creatief en met humor” omschrijft, zijn slechts als decoratief-speelse bijschriften te kwalificeren.

Door deze misstap met de Beleef-de-natuur-emissie vind ik dat wij als filatelisten inmiddels al op zeventig ondermaatse, inhoud- en zeggingskrachtloze ‘plaatjes-postzegels’ getrakteerd. Per 16 september 2019 zal PostNL verzamelaars in binnen- en buitenland met de laatste ‘Beleef de natuur – bomen & bladeren-emissie’ opzadelen. Dan kunnen we over tachtig naar mijn mening kleurrijke, esthetisch onooglijke wan-producten beschikken!

De nog brief-schrijvende-postzegel-afnemers zullen deze postzegels om hun aansprekende herkenbaarheid, decoratieve en kleurigheid wel waarderen en kopen. PostNL speelt hiermee/-op in gezien de voor ons land geweldig hoge oplagecijfers van 1.260.000 vellen per emissie (zie postzegelblog-artikel Onbekende cijfers & bedragen + onverwachte ontwikkelingen van 17 maart 2019).

Vlinder-postzegels wél met zeggingskracht & toegevoegde meerwaarde!

In 1993 zijn vier vlinder-postzegels uitgegeven met het uitgangspunt natuur en milieu naar aanleiding van de gestage achteruitgang van de vlinderfauna. De samenhang ‘natuur – milieu’ dwingt de ontwerper meteen z’n aandacht te richten op aspecten als ‘dood’, ‘overleven’, ‘leven’ en ‘voortplanten’ van de vlinderpopulatie. Ontwerpster Irma Boom heeft deze vier levensfasen van de vlinder betekenisvol, inzichtelijk en beeldend op vier postzegels (nvph 1553/56) gestalte gegeven, daarbij gebruikmakend van de beeldende hulpmiddelen kleur, vorm, compositie, ruimte en/of licht.

70 cent postzegel zilvervlek: uitgestorven vlinder

• De uitgestorven zilvervlek is met een speld opgeprikt (nog) aanwezig (zie speldenknop midden boven).
• Rondom het zegelbeeld is een zwarte rouwrand aanwezig.
• De symboolkleur paars brengt een eerbetoon aan de uitgestorven zilvervlek.
• Heeft de hoge plaatsing van de gedeeltelijk zichtbare vlinder te maken met de aanwezigheid als herinnering in het geheugen en/of het spiritueel perspectief?

80 cent postzegel grote vos: bedreigde vlinder

• De bedreigde en kwetsbare grote vos heeft voor zijn overlevingsstrijd in ons land de kleuren rood en geel op de achtergrond
  meegekregen als waarschuwingskleuren.

90 & 160 cent postzegels: voortbestaan vlinders

• Beide vlinders, het veelvuldig voorkomende groot koolwitje, symboliseren als mannetje en vrouwtje het voortbestaan van alle vlinders in ons land. De witte, onbeschreven achtergrond staat voor de probleemloze overlevingskans voor deze vlindersoort. De groene steunkleur staat voor ‘geen problemen’, veilig.
• De afbeelding van het dagvlinderechtpaar icarusblauwtje staat ook in het teken van het voortbestaan van de vlinder in het algemeen.

Beeld en tekst? Geïntegreerd en/of oneigenlijk gebruikt?

• NVV = Nederlandse Vuurtoren Vereniging
  De letters ‘nvv’ vormen in gezamenlijkheid een vuurtoren.
• Kinder- en Jongerentelefoon Friesland
  Het kind in-het-zwart is niet alleen het kind, maar vormt ook de ‘K’ van de gekronkelde telefoondraad-tekst ‘inder-en- jongeren’. De rode telefoon achter de tekst vormt de letterlijke integratie van het logo.
• SSB = Stichting Speeltuinen Beetsterzwaag
  De kleurige speeltuinen van de Stichting in het dorp geven activiteiten van kinderen weer in de letters SSB van het logo.
• GML = Groninger Maatschappij van Landbouw
  De drie hoofdletters GML vormen niet alleen de afkorting van de Maatschappij, maar stellen ook een hechte Maatschappij voor.

Bij het zien van de vindingrijke uitvoeringen van deze logo’s is het moeilijk te bepalen wat het eerst in het oog valt: of de letters (tekst), of de afbeelding. Met andere woorden beeld en tekst zijn een innige en geïntegreerde relatie aangegaan. Beeld en tekst ondersteunen elkaar over en weer.

Helaas!

Bij de opdrachtverstrekking van de 2-jarige emissie Beleef de natuur door PostNL aan grafisch ontwerper Frank Janse is de natuurbeleving (waarin alles leeft, groeit en bloeit) alleen maar gericht geweest op die van de vier jaargetijden. Aan de actuele gevaren van grond-, water- en luchtverontreiniging (ontstaan o.a. door ondoordacht menselijk ingrijpen in de natuur [om puur economisch-financiële redenen] wordt blootgesteld) wordt geen aandacht besteed. Jammer, jammer!

Als op de achtergrond van de tachtig natuur-postzegel-afbeeldingen hieraan wel aandacht was geschonken (gelijk Waddenzegels 1982 (nvph 1268/69) en Europazegel 1986 (nvph 1354), dan hadden wij als filatelisten per 16 september 2019 over tachtig decoratieve natuur-postzegels.

Afbeeldingen: PostNL, B. Hylkema

Kijk in onze catalogus voor meer postzegels
• Thematisch • Nederland • Nederland • Vlinders

Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?

(2 stemmen, gemiddeld: 5,00 uit 5)

Laden...