Allenstein

100 jaar Verdrag van Versailles (1919 – 2019)

De Vrede van Versailles was het belangrijkste verdrag dat een einde maakte aan de Eerste Wereldoorlog. Het werd gesloten tussen Duitsland en de verschillende geallieerde en geassocieerde mogendheden in de oorlog en was één van de vijf vredesverdragen, die tot stand kwamen door de vredesconferentie in Parijs. Het verdrag werd getekend op 28 juni 1919 (precies vijf jaar na de moord op Frans Ferdinand, de directe aanleiding voor het uitbreken van de oorlog) in de Spiegelzaal van het kasteel van Versailles.

Ingang van het kasteel van Versailles.

Uitgave 2007: Spiegelzaal Versailles.

Ondertekenaars waren van geallieerde kant onder meer de Franse eerste minister Georges Clemenceau, zijn Britse collega David Lloyd George en de Amerikaanse president Woodrow Wilson De Duitse ondertekenaars waren de ministers Hermann Müller en Johannes Bell. De Duitsers hadden niet aan de onderhandelingen mogen deelnemen en kregen de bijzonder zware voorwaarden voorgelegd zonder dat ze er nog veel aan konden veranderen. Daardoor werd het ‘dictaat van Versailles’ in Duitsland als een zware vernedering beschouwd.

Een voorbeeld van de discussie over de nieuwe grenzen is Allenstein. Als gevolg van de nederlaag in 1918 wordt Duitsland gedwongen zijn grenzen te herzien. De populaties van verschillende regio’s en territoria zijn onderworpen aan referenda waarmee ze hun keuze kunnen uitdrukken en meer bepaald kunnen kiezen voor de gehechtheid aan een bepaald land. Het grondgebied van Allenstein (Olsztyn in het Pools) grenzend aan Oost-Pruisen en gelegen aan de Duits-Poolse grens is het onderwerp van een van deze consultaties in 1920. 

In de regio wordt een commissie ingesteld om soepele operaties te garanderen. Logisch gezien, en tijdens de aanwezigheid van de commissie, moeten speciale postzegels uitgegeven worden om aan te tonen dat het territorium onder controle staat van de geallieerde machten. Ze waren niet in 1919 beschikbaar. Op 3 april 1920 wordt de serie van 14 Germania-zegels op drie regels ‘PLEBISCITE / OLSZTYN / ALLENSTEIN‘ overdrukt.

Germania motief was gebaseerd op ‘Mutter Germania’ waar de toneelspeelster en stomme filmster Anna Führing model voor had staan. Zij komt hierop naar voren als een romantische belichaming van de Duitse natie, een gekroonde, blonde vrouw in maliënkolder met een opvallende borstbescherming.

Overvloedig verspreid op de markt en op grote schaal verspreid in de meer dan 220 kantoren van het grondgebied, zijn de zegels van de eerste serie uitverkocht. Een tweede uitgifte (van wederom 14 zegels) wordt in gebruik genomen vanaf mei 1920. Het bevat een uitgebreide tekst met vermelding van ‘VERDRAG VAN VERSAILLES 6 Art 94 en 95‘.

Op 11 juli 1920 besloot 97,8% van de bevolking Duits te blijven. De Commissie stopte haar werkzaamheden op 12 augustus 1920. Van 20 augustus tot en met 13 september 1920 konden de zegels in afwachting van hun geleidelijke vervanging nog gebruikt worden in Duitsland. In januari 1945 wordt Allenstein bezet door Sovjettroepen en wordt het bij Polen ingelijfd als deel van de provincie Olsztyn, deze keer zonder volksraadpleging.

Helgoland

Helgoland (Noord-Fries: Deät Lun, Engels: Heligoland, Duits: Helgoland) is een Duits eiland in de Noordzee. In het verleden is het eiland onderdeel geweest van Denemarken en van het Verenigd Koninkrijk, maar sinds 1890 is het Duits grondbezit. Het ligt aanzienlijk verder uit de kust dan de Oost-Friese Waddeneilanden, waar het niet toe gerekend wordt.

Helgoland in 1910. Foto: Wikimedia Commons.

Helgoland ligt in de Duitse Bocht, relatief ver (circa 55 km) uit de kust in de Noordzee en het behoort tot de Duitse deelstaat Sleeswijk-Holstein en de Kreis Pinneberg. Het eiland meet 1,7 km² en telt 1.356 inwoners. Het beschikt over een klein strand, maar is vooral bekend om zijn roodgekleurde rotskust die 47 meter hoog uit zee omhoog rijst, en om de (nu door omvallen bedreigde) rotspunt de Lange Anna. Sinds de storm van 1720/1721 bestaat het eigenlijk uit twee eilanden:

• Het hoofdeiland met de herkenbare klif van Trias bontzandsteen, dat is onderverdeeld in Oberland en Unterland. Men kan vanaf het Unterland met een lift het Oberland bereiken.
• Düne, een met zand bedekte dagzoom van kalksteen uit het Jura. Het werd in 1720 bij een sterke storm door zandafslag van het hoofdeiland afgesplitst. Op de Düne ligt een vliegveld en er zijn twee bungalowparken.

Uitgave 1972: Helgoland.

Geschiedenis

Het eiland bleef tot 1814 (Vrede van Kiel) tot Denemarken behoren. De Britten veroverden het eiland in 1807 op de Denen. Het strategisch belangrijke eiland was vervolgens het domein van smokkelaars maar begon vanaf 1828 ook een toeristenbestemming te worden.

Uitgaven 1869-1871: Reliëf van koningin Victoria van Engeland.

In 1890 kwam British Heligoland in het kader van het Zanzibarverdrag aan Duitsland, dat in ruil het Oost-Afrikaanse Zanzibar en Wituland aan de Britten liet. Keizer Wilhelm II bouwde Helgoland uit tot marinesteunpunt en dat bleef het tot na de Tweede Wereldoorlog.

Uitgave 1940: 50 jaar Helgoland Duits gebied.

In de Eerste Wereldoorlog werden alle bewoners gedwongen het eiland te verlaten. In juni 1943 werden door een vliegtuig van de RAF, dat terugkeerde van een missie boven het vasteland van Duitsland, enkele bommen afgeworpen. Kort voor het einde van de oorlog in 1945, toen de Britse troepen reeds voor Bremen stonden, probeerden vijftien Helgolanders contact met de Britten op te nemen, om te voorkomen dat hun eiland door een bombardement zou worden vernietigd. Door verraad werden zij op 18 april door de Gestapo gearresteerd. Op 21 april 1945 werden 7 van hen in Cuxhaven geëxecuteerd.

Op 18 april 1945 voerden duizend vliegtuigen van de Royal Air Force een vernietigend bombardement uit, waarbij circa zevenduizend bommen werden afgeworpen, waardoor het eiland onbewoonbaar werd en de bevolking moest worden geëvacueerd. De Royal Air Force gebruikte het voor schietoefeningen. In 1947 bliezen de Britten de bunkers en militaire voorzieningen met liefst 6.700 ton explosieven op. In 1952 mocht de bevolking na lang aandringen terugkeren. Sindsdien leeft het eiland hoofdzakelijk van het toerisme, dat mede wordt gevoed door de accijnsvrije verkoop van zaken als sigaretten, parfum en alcoholica.

Uitgave 1952: Hochsee-Fischdampfer voor Helgoland.

Het eiland geniet aanzienlijke faam bij natuur- en vooral vogelliefhebbers omdat het een belangrijke broed- en pleisterplaats is voor zeevogels uit het Noordzeegebied en voor trekvogels van verder noordelijk. Er broeden onder andere de zeekoet, de drieteenmeeuw, de kleine en grote mantelmeeuw, de Alk, de Noordse stormvogel en de jan-van-gent in de periode juni–juli. In het najaar is het een tussenstop voor vogels die meer naar het zuiden trekken. Hierdoor zijn er al 400 vogelsoorten waargenomen. Zangvogels die op het eiland worden waargenomen zijn onder andere sijs, barmsijs, tapuit, rietgors, spreeuw, graspieper, keep, merel, goudhaantje, lijster, blauwstaart, Sperwergrasmus, witkopstaartmees, bladkoning, ijsgors, paapje, geelgors, ringmus en verschillende vinken. Ook de boomvalk, het bokje en de rotgans komen voor.

Uitgave 2010: 100 jaar Institut für Vogelforschung ‘Vogelwarte Helgoland’.

Bronnen en meer info: 

https://nl.wikipedia.org/wiki/Helgoland

https://www.deutsche-briefmarken-zeitung.de/2017/04/24/helgoland-150-jahre-briefmarken-geschichte/

https://www.mintageworld.com/blog/stamps-of-helgoland/

Boek verdwenen landen

Bovenstaande verdwenen landen zijn ontleend aan het zeer informatieve boekje van schrijver Bjørn Berge. Ik heb dit boekje zondag jl. gekocht bij boekhandel Scheltema, Rokin 9, Amsterdam op de 1e etage van de RAMSJ-afdeling. Er lagen nog circa 80 exemplaren in de winkel tegen een zeer mooie uitverkoop prijs.

Kijk in onze catalogus voor meer postzegels
• Denemarken • Duitsland • Noorwegen • Burchten,Kastelen en Paleizen • Eerste Wereldoorlog • Paleizen • Vogels • Vrede

Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?

(19 stemmen, gemiddeld: 5,00 uit 5)

Laden...