Mooi Nederland 2019: Waddeneilanden-Schiermonnikoog: uitgiftedatum 20 mei 2019

Op de eilandkaart onder de vijf postzegels staat een panoramafoto van de westkust van Schiermonnikoog, genomen vanaf het hogere duin, met uitzicht over de lage duinen en het brede strand met aan de horizon een dun streepje zeewater. Rondom de eilandkaart staan acht cirkels met daarin foto’s van markante plekken en objecten op het eiland.

MooiNL-postzegel Schiermonnikoog

Van links naar rechts is een viertal collage-deelafbeeldingen op MooiNL-zegelafbeelding Schiermonnikoog geplaatst. Een blanco afbeelding van het waddeneiland Schiermonnikoog vormt de basis van de groen gekleurde postzegelafbeelding.

1. De Schiere Monnik

Het bronzen standbeeld van de schiere of grijze monnik is door Martin van Waning gemaakt in 1961. De monnik heft de ene arm omhoog met een waarschuwende vinger en met de andere arm houdt de monnik de arm voor zich uit met een open en ontvangende hand.

2. Walviskaak

In 1950 is in de IJszee nabij de zuidpool een 32 m lange blauwe walvis geschoten door de walvisvaarder Willem Barendsz (nvph 690 met walvisafbeelding) met Schiermonnikoogse kapitein Klaas Visser. De enorme onderkaak (1500 kg) is in de hoofdstraat van het enige eilandendorp Schiermonnikoog geplaatst en herinnert aan de periode dat het eiland nauw bij de 18e en 19e-eeuwse walvisvaart was betrokken.
Na de Tweede Wereldoorlog was er landelijk behoefte aan olie en vetten. De pas opgerichte Nederlandse Maatschappij voor de Walvischvaart heeft vier expedities van 7 maanden in 1946 – 1950 naar het Zuidpoolgebied georganiseerd, waarmee 35 gezinnen van het eiland van de werkeloosheid werden verlost. Naderhand is door het opkomende toerisme de werkeloosheid op het eiland verdwenen.

3. Zuidertoren en 4. Noordertoren

In 1852/54 zijn twee voortorens gebouwd: de witte Zuidertoren en de rode Noordertoren. Door verlenging van de denkbeeldige lijn tussen beide torens (soms met vuur) konden zeelieden bepalen waren ze waren en/of werden langs gevaarlijke ondiepten van de Noordzee naar de Waddenzee geleid. Na 1909 werd de Noordertoren (bovenop een beeld van een schieremonnik) overbodig. Kreeg naderhand watertorenfunctie en KPN-antennetorenfunctie. De Zuidertoren opgetrokken in baksteen is 37 m hoog en is altijd bemand.

MooiNL-postzegelvelrand Schiermonnikoog

Hotel Van der Werff en veenpluis

1) Op de plaats waar nu het oudste verblijfplaats voor toeristen van het eiland staat, hotel Van der Werff, is in 1726 door de familie Stachouwer een recht- en raadhuis gebouwd. Voor gasten van de Stachouwers bestonden er al faciliteiten om te overnachten. Ex-veldwachter Sake van der Werff (organiseerde vanaf 1901 al vaartochten en kamerverhuur) koopt in 1913 het hotel, dat in de loop der jaren door opvolgers groter is geworden.

2) Het opvallende van veenpluis is het lange, witte vruchtpluis. De plant groeit in de weilanden in het beschermde duinlandschap van het eiland.

Kaap Kobbeduinen en kerkhof Vredenburg

3) Ongeveer in het centrum van het eiland staat de van verre zichtbare houten Kaap Kobbeduinen (vier driehoeken met talrijke ‘horizontalen’) op het gelijknamige duin. Het doet dienst als herkennings- en navigatiepunt voor de scheepvaart. Al vanaf 1731 bezat het eiland meerdere kapen of bakens.

4) Op het kerkhof Vredenburg zijn vanaf 1863 naamloze drenkelingen uit verschillende landen begraven. Ook hebben soldaten uit de 1e en 2e Wereldoorlog uit verschillende landen er een waardige rustplaats gekregen. In de nabijheid van dit kerkhof bevindt zich het Zweedse kerkhof: in 1863 is een Zweeds zeilschip met negen bemanningsleden vergaan. De in de duinen begraven personen zijn naderhand tijdens een storm weer in het zeewater terechtgekomen. Een herbegrafenis vond plaats op het z.g. Zweedse kerkhof.

Het Huis Marten en de lijsterbes 

5) In de 17e eeuw telde het eiland meerdere gehuchten. In de periode 1570 – 1760 verdwijnt aan de westkant door oprukkende zee het grootste gehucht Westerburen in zee. Een nieuw dorp Schiermonnikoog ontstaat in oostelijke richting. Volgens dwingende voorschriften van de particuliere eilandbezitter, de familie Stachouwer (zie laatste deelhoofdstuk), wordt volgens strikte regels een parallel lopend stratenplan zuidoost – noordwest aangelegd met de straten Voorstreek, Middenstreek en Langestreek.
De haaks op de westenwind staande huizen met overtuinen zijn volgens een geüniformeerde en praktische eenheidsgedachte gebouwd: huizen met lage zijgevels zijn beter bestand tegen stuifzand en wind. Het Huis Marten uit 1721 is er het oudste huis van het eiland.
Vanaf 1500 is Schiermonnikoog 3 km naar het oosten opgeschoven. In 1980 ‘overschreed’ het eiland zelfs de provinciegrens van Groningen. Met een grensaanpassing is het ‘probleem’ destijds opgelost.

6) De lijsterbes is bestand tegen de voortdurend aanwezige westenwind op het eiland. Vogels zijn dol op de oranje bessen van de lijsterbes.

Vogelkijkhut Westerplas en De Schiere Monnik

7) Vogelkijkhut Westerplas. Door afsluiting van de kwelder aan de zuidzijde van het eiland in 1964 is in de loop der jaren de grootste zoetwaterplas van het Waddengebied ontstaan. De vogelkijkhut Westerplas van Natuurmonumenten met een open karakter staat in de plas. Vogels als talrijke eendensoorten en waterral komen tot onder de hut.

8) Het bronzen standbeeld van de schiere of grijze monnik is door Martin van Waning gemaakt in 1961. De monnik heft de ene arm omhoog met een waarschuwende vinger en met de andere arm houdt hij de arm voor zich met een open ontvangende hand.

Iconen

Het eiland telt drie kleine iconen namelijk een wandelaar en twee fietsers. De toeristen die Schiermonnikoog bezoeken, mogen geen auto’s meenemen. Alle voertuigen moeten op de vaste wal achtergelaten worden. De enige manier om zich er te verplaatsen is of te voet of met een fiets.
De vlag van Schiermonnikoog bestaat uit zeven horizontale banen. Het rood, wit en blauw verwijst naar de Nederlandse vlag. In de 17e eeuw voerde het eiland deze vlag al in dezelfde uitvoering. Wellicht heeft de onderste Nederlandse driekleur met de 17e eeuwse, meervoudige notitie van de Verenigde Nederlanden te maken. Resultaat? Twee Nederlandse vlaggen onder elkaar met groen ertussen, dat overeenkomt met het groen van de natuur en het gemeentewapen.

Schiermonnikoog als kerkelijk en particulier eigendom

Vanaf de middeleeuwen heeft het eiland Schiermonnikoog tot het bezit van buitenstanders behoord:

Monnikken

1) In 1420 vestigen zich monniken uit het cisterciënzer klooster ‘Claercamp’ (Clarijs Campus) nabij Rinsumageest / Dokkum zich in een uithof (neven-/dochtersklooster) op het eiland. De monniken droegen witte kappen en de lekenbroeders grijze pijen. Het Friese woord ‘skier’ betekent grijs, waaruit de Friese naam Skiermûntseach voor het eiland is ontstaan. Vertaald in het Nederlands als Schiermonnikoog. De monniken hielden zich bezig met landbouw, ontginning en zeewering (bedijken).

De Claercamp-kloostergebouwen op 4½ meter hoge terp (vijf voetbalvelden groot) werden meteen na 1580 afgebroken. Vestiging en positieversterking van Spaanse troepen in de gebouwen was tijdens de 80-Jarige Oorlog daarmee uitgesloten. In 19e en 20e eeuw is de terp (hier en daar zelfs onder NAP) afgegraven. De ronde sloot was de oorspronkelijke kloostergracht. De Klaarkampsterwei loopt dwars door het voormalige kloosterterrein. Uit de restanten van het huidige Klaarkampermeer werd klei gewonnen voor het bakken van kloostermoppen met een steengrootte van 28 x 16 x 8 cm.

De Staten van Friesland

2) In 1580 na de reformatie komt het eiland in handen van de Staten van Friesland.

De familie Stachouwer

3) in 1638 verkopen door geldgebrek de Staten van Friesland Schiermonnikoog als vrije heerlijkheid aan Stachouwer uit Mecklenburg-Vorpommern. Tot 1859 blijft het eiland een particulier bezit van de familie Stachouwer.

John Eric Banck

4) Van 1859 tot 1893 is de Hagenaar John Eric Banck de bezitter van het eiland. Hij liet een waddendijk aanleggen en beplantte duinen met helmgras om zandverstuivingen tegen te gaan.

Graaf Von Bernstorff-Wehningen

5) In 1893 wordt Schiermonnikoog aan de Duitse graaf Von Bernstorff-Wehningen verkocht, die er naaldbossen liet aanleggen. Na de oorlog werd het bezit in 1945 door de Nederlandse staat geconfisqueerd.

Kijk in onze catalogus voor meer postzegels
• Thematisch • Nederland • Nederland

Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?

(2 stemmen, gemiddeld: 5,00 uit 5)

Laden...