1 aprilgrap

1 april is een dag waarop men elkaar voor de gek houdt. Iedereen, ongeacht zijn positie of leeftijd, kan op die dag het slachtoffer worden van spot, en omgekeerd kan iedereen op deze dag ook zelf de grappenmaker zijn. De hedendaagse aprilgrap komt voor in groepen waarin men elkaar kent, vooral in de familie, op school of op het werk. Daarnaast maken de media grappen met een anoniem publiek. Onder de schijn van waarheid verspreiden kranten en elektronische media jaarlijks alle mogelijke fantastische berichten om ze de volgende dag weer als grap te ontmaskeren.

De aandacht die mediagrappen trekken en het commentaar dat ze uitlokken, dragen er in belangrijke mate aan toe bij dat de traditie in stand blijft. Eén van de meest voorkomende vormen van de aprilgrap is die waarbij iemand of een menigte op de been wordt gebracht voor iets dat er niet blijkt te zijn of niet blijkt te bestaan. Wie erin loopt, wordt uitgelachen. Het is 1 april! ‘1 april’ is zowel de datum als de naam van de traditie én de uitroep waarmee men het slachtoffer bespot. Het slachtoffer zelf is de aprilgek die zich voor de gek heeft laten houden of, zoals men in België zegt, naar april heeft laten verzenden.

Historie

Gregoriaanse kalender

Vaticaan (1982): 400 jaar Gregoriaanse kalender.

De oorsprong van de 1 aprilgrap wordt meestal in de zestiende eeuw gelegd. De bekendste verklaring is waarschijnlijk het invoeren van de Gregoriaanse kalender. Bijna overal in alle delen van de wereld de officiële kalender, oorspronkelijk voorgesteld door de Napolitaanse arts en filosoof Aloisius Lilius, en in 1582 ingevoerd door Paus Gregorius XIII.

Detail van de sarcofaag van Gregorius XIII, waarop de viering van de invoering van de Gregoriaanse kalender wordt uitgebeeld.

Vaticaan (1991): In de St.Pieter Basiliek (Rome) staat de sarcofaag.

De Gregoriaanse kalender is een correctie van de Juliaanse kalender die al door de Romeinen werd gebruikt. De Juliaanse kalender loopt na verloop van tijd te ver achter op de zon, vandaar dat in de Gregoriaanse kalender het aantal schrikkeldagen is teruggedrongen. Een jaar dat deelbaar is door 4 blijft een schrikkeljaar, behalve als het jaartal wel deelbaar is door 100, maar niet door 400. Zo waren de jaren 1600 en 2000 wel schrikkeljaren, maar 1700 en 1900 niet. in 1582, opgedragen door Paus Gregorius XIII. Vóór dat jaar werd oud en nieuw in katholieke landen acht dagen lang gevierd, van 25 maart tot en met 1 april.

West-Duitsland (1982): 400 jaar Gregoriaanse kalender.

Een opmerkelijke zegel is door Montenegro uitgegeven in 2007. Verklaring zegel: vestzak horloge met een kaart van de Indische Oceaan inclusief India, Indo-China en Australië. Het jaar ‘1582’ dat de kalender is ingegaan. Het getal ‘425’ is het aantal jaren tussen 1582 en 2007. Het getal ’26’ is het aantal seconden verschil tussen de Gregoriaanse kalender en de Juliaanse kalender in een jaar.

Montenegro (2007): 425 jaar Gregoriaanse kalender.

Sinds de invoering van de nieuwe kalender begint het nieuwe jaar op 1 januari, maar dankzij de beperkte communicatiemiddelen in die tijd duurt het nogal lang voordat iedereen dat doorheeft. En dus vieren veel mensen – sommigen uit onwetendheid, sommigen uit rebellie – het nieuwe jaar nog steeds op 1 april. Door de rest van de bevolking wordt dit als een achterlijke gewoonte gezien en dus worden de ‘April fools’ op 1 april gepest. Die pesterijen zouden vervolgens tot de traditie hebben geleid om elkaar voortaan op 1 april voor de gek te houden.

Verspreiding en herkomst

The Canterbury Tales

Is dit het verhaal? In Frankrijk dateert de eerste verwijzing naar de 1 apriltraditie uit 1508, dus nog vóór de overstap naar de Gregoriaanse kalender. In Engeland wordt de kalender pas in 1752 aangepast aan die in de rest van Europa, maar de traditie van 1 aprilgrappen bestaat er al langer. In de Middelengelse verhalenbundel The Canterbury Tales van Geoffrey Chaucer wordt voor het eerst de link gelegd tussen 1 april en grappenmakerij.

From the serie of 1976: 500th Anniversary of British Printing (William Caxton), Woodcut of the Knight from the second edition of the Canterbury Tales (British Library).

The Canterbury Tales

Geoffrey Chaucer wordt beschouwd als de belangrijkste schrijver uit de Middelengelse literatuur, ook wel de ‘vader van de Engelse literatuur’ genoemd omdat hij aantoonde dat het Engels net zo geschikt is voor poëzie als het Latijn en het Frans. The Canterbury Tales, een (onafgewerkte) raamvertelling over een stel pelgrims die samen op bedevaart zijn en onderweg een verhalenwedstrijd houden, wordt beschouwd als zijn belangrijkste werk.

In een van de verhalen, The Nun’s Priest’s Tale, wordt een ijdele haan erin geluisd door een gewiekste vos. Het verhaal speelt zich af ‘syn March bigan thritty dayes and two’, dus 32 dagen nadat maart begon. Dat komt dus neer op 32 maart oftewel 1 april. In Engeland is de traditie April Fool’s Day ontstaan: naar degene die erin trapt wordt “April fool!” geroepen. Dat mag tot het middaguur: daarna is degene die na 12 uur nog een grap uithaalt zelf de dwaas.

Op 1 april 2015 gaf Royal Mail 10 zegels (10 first class stamps) uit. De tien ‘comedians’ zijn: Two Ronnies, Norman Wisdom, Billy Connolly, Victoria Wood, Spike Milligan, Morecambe and Wise, Lenny Henry, Peter Cook and Dudley Moore, French and Saunders en Monty Python.

1 april in Den Briel

Geuzen waren aanvankelijk Nederlandse edelen, tegenstanders van de Spaanse koning Filips II. Later verwees de term naar de strijders die over land of water de Spanjaarden bevochten. Aan het begin van de Nederlandse Opstand tegen de Spaanse koning gedroegen de watergeuzen zich op zee als zeerovers en maakten ze de kustdorpen onveilig. Later werden de geuzen steeds beter georganiseerd. Door de Geuzenopstand die begon met de herovering van Den Briel in 1572 en het feit dat Prins Willem van Oranje zich bij de geuzen aansloot, stegen deze opstandelingen in aanzien. Om Leiden van de Spaanse bezetting te bevrijden, staken de geuzen dijken door. In de nacht van 2 op 3 oktober 1574 zorgde een storm ervoor dat de polders rond de stad onder water liepen en de Spaanse soldaten op de vlucht sloegen. De volgende dag voeren de geuzen via de Vliet de stad binnen, met aan boord vaten haring en wittebrood voor de hongerige bevolking.

Schoolplaat: de watergeuzen op weg om Leiden te bevrijden (J.H. Isings)                      Foto: Randy Koo

De uitdrukking ‘Op 1 april verloor Alva zijn bril’ zou daarvandaan komen. Dat grapje slaat op de Spaanse hertog Fernando Ãlvarez de Toledo die het gezag heeft over Nederland tijdens de Tachtigjarige Oorlog en die dus een flinke flater slaat door Den Briel te verliezen. In Den Briel wordt sinds 1966 jaarlijks op 1 april de bevrijding van de stad door de watergeuzen in 1572 gevierd en als historisch kostuumstuk nagespeeld. Tot die tijd was de historische gebeurtenis eerst als eeuwfeest en later achtereenvolgens als vijftig-, vijfentwintig- en vijfjarig jubileum herdacht. Het feest heeft sinds 1966 een steeds professioneler karakter gekregen. Meer info: https://www.1aprilbrielle.nl/

1 aprilgrappen

Beeld van Paaseiland (1962)

Zie de video: https://archive.org/details/edo-van-tetterode-1

De moeder der 1-aprilgrappen blijft toch wel die van Edo van Tetterode in 1962. De beeldhouwer uit Zandvoort liet in zijn eigen badplaats een beeld aanspoelen, dat oorspronkelijk van Paaseiland zou komen. Het strand stroomde vol met tienduizenden mensen die de joekel met eigen ogen wilden bekijken. Van Tetterode, die het beeld zelf had gemaakt en zijn grap maximaal uitventte, deed zich voor als deskundige vanuit Scandinavië. Pas dagen later onthulde hij dat het om een 1-aprilgrap ging. Het hele land, inclusief pers uit binnen- en buitenland, waren er ingetrapt.  De grappenmaker is inmiddels overleden, maar het beeld – genaamd de Loeres – staat nog altijd in de voortuin van zoon Olivier in Zandvoort. Ter ere van zijn vader hijst hij elk jaar op 1 april een gele vlag in top met de beeltenis van de Loeres erop. ,,Een leukere grap als deze is er nooit meer gemaakt,” denkt Olivier. Hoewel, zijn vader kreeg nóg eens een horde mensen op de been, toen hij het bericht verspreidde dat er oesters met gouden munten waren aangespoeld op het strand. Die zouden afkomstig zijn van een scheepswrak. ,,En al die mensen maar zoeken op het strand,” grinnikt de zoon. 

Kinderen moeten belasting betalen (1985)

Het item start – in een prachtig jaren 80 decor – met de mededeling dat veel volwassenen dit jaar hebben gestoeid met hun belastingaangifte. Tot nu toe hoefden kinderen zich daar geen zorgen over te maken, aldus de presentatrice. “Maar daar komt verandering in. De regering is vandaag met een belastingplan voor kinderen gekomen.” Hoeveel de kinderen moeten betalen hangt samen met hoeveel zakgeld ze krijgen, legt parlementair verslaggever Gerard van der Wulp geduldig uit.

Zie de video: https://www.youtube.com/watch?v=ZDKowqXcd0s

Mummie tot leven gewekt in Leiden (1993)

Het Jeugdjournaal meldde op 1 april 1993 dat men in het Rijksmuseum van Oudheden het hart van een mummie aan het kloppen had gekregen. De belangstelling was enorm toen de kist waar de mummie in zou zitten, geopend werd. In de kist lag echter alleen maar een papiertje. Mensen uit het hele land waren helemaal voor niets naar Leiden gekomen. Zou het deze mummie uit de serie van 2018 geweest zijn? Afbeelding: Mummiekist van Peftjaoeneith.

Zie de video: https://www.youtube.com/watch?v=cRr4lCvhJnQ

Rechtstreekse trein Rotterdam – Disneyland Parijs (2019)

Goed nieuws voor liefhebbers van sprookjes en achtbanen: vanaf 1 april 2019 is er een directe Thalys-verbinding tussen Rotterdam en Disneyland Parijs. Voorheen moesten treinreizigers naar het pretpark overstappen in Brussel, maar dat hoeft niet meer.

Vis uit meer gehaald na eten eenden in Essex (2019)

Alle eendjes zwemmen in het water… Maar niet in Essex. In de Engelse graafschap heeft een tijd lang een vis gezwommen die de eenden uit het meer opat, voor de ogen van veel kinderen.

De bijna 12 kilo zware meerval is uit het meer van het winkelcentrum van Thurrock’s Lakeside gehaald nadat klanten hadden geklaagd over het eetlustige dier.

Ben Norrington, die zich inzet voor het welzijn van vissen, werkte samen met de Catfish Conservation Group. Samen hebben de twee een nieuwe plek gevonden voor het dier. Het is onprettig voor kinderen om te zien hoe de vissen eenden eten. Daarom hebben we de vis overgeplaatst. Er wordt nog gekeken hoe groot het risico is dat de overgebleven vissen in het meer nu eenden gaan eten.

Kijk in onze catalogus voor meer postzegels
• Historisch • Australië • België • Duitsland • Frankrijk • India • Nederland • Spoorwegen

Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?

(20 stemmen, gemiddeld: 4,90 uit 5)

Laden...