Korte info-rijke teksten en audiotour (rijkelijk informatief) brengen er het wel en wee van de 17e eeuwers op een levendige, aangename en inzichtelijke wijze tot leven.

Rembrandt van Rijn (1606 – 1669)

Toen Rembrandt van Rijn en Saskia van Uylenburgh elkaar in Amsterdam voor het eerst ontmoetten, vonden ze ongetwijfeld gespreksstof in hun gelijke status als nakomer in een groot gezin. Rembrandt kwam uit een gezin in Leiden van tien kinderen *), Saskia als burgemeestersdochter in Leeuwarden (Ossekop 11) als nakomertje uit een gezin van acht.

Na het overlijden van haar ouders verhuist Saskia naar Sint Annaparochie (noordwestelijk van Leeuwarden). Ze woont er bij haar zus Hiskia, zwager en twee kinderen. Lente 1633 arriveert Saskia vanuit Harlingen met de beurtschipper in Amsterdam en logeert bij haar nicht Aeltje, die getrouwd is met predikant Jan Sylvius, waar ze Rembrandt ontmoet.

Spoedig na de kennismaking worden trouwplannen bekend gemaakt. Rembrandt vindt de 21-jarige Saskia een bijzonder mooie en aantrekkelijke vrouw. In zomer 1634 trouwt het stel in Sint Anna en vertrekt naar Amsterdam, waar ze bij kunsthandelaar Hendrick van Uylenburgh (volle neef) komen wonen. Hendrick bezorgt de schilder door zijn vele connecties talrijke portretopdrachten van nieuwe prominente rijken. Mede door het werk van Rembrandt groeit Uylenburghs kunsthandel uit tot een ‘portrettenfabriek’.

Saskia is altijd in zijn buurt en fungeert als model, muze en heldin in mythologische en historische schilderijen. Is ze dat ook echt of willen kunsthistorici haar maar al te graag als zodanig herkennen? Één schilderij valt buiten deze discussie, namelijk Saskia met de rode hoed (monumentaal en verfijnd), voluit heet het portret Saskia en profil in rijk gewaad, in de wandelgangen ook wel ‘Kasselse Saskia’ genoemd.

Al gauw na aankomst in Amsterdam in 1634 begint Rembrandt aan het portret van zijn vrouw. Al veranderend in haar houding en positie van haar handen blijft hij er steeds mee bezig.

Er bestaan sterke aanwijzingen dat de schilder na Saskia’s dood (29 jaar oud) in 1642 een bos witte veren (verwijzing naar vergankelijkheid) op haar hoed plaatst en een onopvallend takje rozemarijn (teken van trouw en eeuwige herinnering) tussen haar vingers aanbrengt. In 1652 is de schilder genoodzaakt het intieme portret aan zijn vriend en liefhebber Jan Six te verkopen. De Delftse verzamelaar Valerius Röver koopt in 1734 (dus 92 jaar later) het portret van de familie Six. Na Rövers dood komt het portret in 1750 in handen van de Willem VIII, landgraaf van Hessen-Kassel. Nu hangt het schilderij in het museum Museumslandschaft Hessen-Kassel.
Na 269 jaar komt het schilderij terug in Saskia’s geboorteplaats Leeuwarden op de tentoonstelling ‘Liefde in de Gouden Eeuw’ in het Fries Museum van 24/11 t/m 17/3.

*)
In de 17e eeuw kregen vrouwen in tien jaar gemiddeld ieder jaar een kind.

Willem van Loon (1633 – 1695)

Schilder Dirck van Santvoort (1610 -1680) heeft de 2½-jarige Willem van Loon (1633 – 1695) geschilderd. Willem is frontaal en centraal afgebeeld op een achthoekig vlak. Het jongetje met frontaal portret ten drie vierden afgebeeld, draagt kostbaar zwarte rouwkleding met daarop een witte kraag met witte schort [vouwen zijn nog zichtbaar] en dito manchetten. Willem gaat met zijn ouders naar de begrafenis van zijn tante Marice Geelvinck, de eerste vrouw van oom Willem *), waar hij naar genoemd is. Een kind in rouwkleding is ongewoon, ook is deze dracht voor een kind ongewoon voor een aangetrouwde tante.
Willem wordt staand afgebeeld in een zwarte wambuis met daaronder een rok. Over de zwarte kleding draagt hij een wit borststukje met een half schortje van batist. Kraag en manchetten zijn van dezelfde stof gemaakt. Op zijn hoofd draagt hij een zwarte muts (met een wit randje) met daarop een zwarte struisveer, die vastgezet is door een rozet met een parel. Op de rechterschouder is dezelfde rozet met parel aanwezig, die de schuin over zijn borst lopende gouden ketting vastzet. Aan de ketting hangt een penning. Op het witte borststukje hangt een parel.

Aan zijn linkerhand draagt hij een gouden ring. In de rechterhand houdt Willem een gouden hart vast [waarmee de symmetrie van de schildering danig wordt verbroken] met daarop het monogram WVL gegraveerd. Onder het hart, een huwelijkshart, hangt nog een klein hart. Het hart verwijst naar echtelijke trouw.
Willem wordt als een kleine volwassene afgebeeld. In het gezicht is geen sprankje levenslust en kinderlijk plezier te bespeuren. Hij kijkt ernstig, waarmee hij een degelijke christelijke opvoeding straalt. Aldus wordt het kind op een deugdzaam leven voorbereid. De ouders hebben Santvoort opdracht gegeven dit schilderij te schilderen en daarbij hebben ze ongetwijfeld te kennen gegeven ook een huwelijkshart in de schildering op te nemen.
Het portret is omlijst door een achthoekige ebbenhouten lijst. Op het portret staat links “D.D.Santvoort fe” en rechts “Aeta 30 mense anno 1636”.

Als bewindvoerder is Van Loon werkzaam bij de VOC. Hij woonde vanaf 1667 aan de Herengracht 499 in Amsterdam. Het Museum van Loon bevindt zich op de Keizersgracht 672.

Gouden bocht in de Herengracht van Amsterdam

Welgestelde Amsterdammers kochten twee kavels van 26 voet (7,4 m) naast elkaar, zodat ze over een imponerende gevel van bijna 15 meter breedte konden beschikken. De percelen (met tuinen, koetshuizen & stallen) liepen door tot aan de achterliggende Reguliersdwarsstraat.
Het schilderij Gezicht op de Gouden Bocht in de Amsterdamse Herengracht van schilder Gerrit Adriaensz Berckheyde is in 1671/72 geschilderd tijdens de vierde uitleg (uitbreiding) van Amsterdam, die in 1667 – 1672 plaatsvond. Het geschilderde gedeelte bevindt zich tussen de Leidsestraat en Vijzelstraat. In de Bocht (knik) van de gracht zijn chique, vaak dubbele koopmanswoningen / herenhuizen gebouwd. Reden? Op de relatief diepe percelen vestigde zich de Amsterdamse elite. Links en rechts van de gracht zijn nog zes zonovergoten, onbebouwde kavels zichtbaar.

Huwelijken in de 17e eeuw

Ouders hadden in de 17e eeuw een sterke stem bij de partnerkeuze van hun zoon of dochter. Huwelijken, een goddelijke opdracht om als man en vrouw door het leven te gaan, werden gearrangeerd. Het voornaamste doel van een huwelijk is kinderen krijgen, die als pijlen de toekomst ingeschoten kunnen worden. Via kinderen en kleinkinderen kunnen wereldse bezittingen, posities en familienaam doorgegeven worden. Belangrijk daarbij is een gelijkwaardige levenspartner qua stand, kapitaal en geloof te zoeken en te vinden binnen de eigen, kleine kring van invloedrijke adellijke geslachten. Katholieke en protestantse jongens trouwen met dito vrouwen. Bijkomstig voordeel van deze verstandige aanpak is dat men zich op sociaal vertrouwd terrein blijft bevinden.

De familie Van Loon komt van oorsprong uit Loon op Zand, zuidwestelijk van ‘s-Hertogenbosch. Tijdens de Reformatie vertrekt om godsdienstige reden de familie naar Amsterdam. Daar komen ze met andere ballingen in aanraking, waardoor de huwelijksmarkt wordt vergroot (ook met vers bloed).Gebruikelijk is dat van generatie op generatie huwelijken binnen een constante groep van families worden gesloten. Veel paren zijn familie van elkaar. Huwelijken tussen neven en nichten zijn normaal, soms met het nare gevolg van inteelt.
In de 17e eeuw, maar ook in de volgende eeuwen vormt landbezit met daarop goed renderende landbouw en veeteelt de basis voor rijkdom en macht in ons land, evenals zeevaart (Oost & West Indische Compagnieën), [koloniale]invoer en handel.

*)
Als Willem hertrouwt, is het gebruikelijk, in hogere maar ook in lagere lagen van de samenleving, dat het eerstgeboren meisje van de nieuwe partner vernoemd wordt naar de overleden eega.

Kijk in onze catalogus voor meer postzegels
• Historisch • Nederland • Rembrandt • Schilderkunst

Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?

(3 stemmen, gemiddeld: 5,00 uit 5)

Laden...