Op het middenstuk van de postzegel van 31^p is het in twee delen gesplitste gebouw te zien van het oude observatorium te Greenwich met de eerste meridiaan. Daarboven oude afbeeldingen van sterrenbeelden uit de dierenriem. Goed herkenbaar de Boogschutter links, daarnaast zou de Steenbok moeten staan, maar het lijkt meer op het sterrenbeeld Schorpioen.

Bovenstaande afbeelding van het oude observatorium op een prentkaart is de meridiaan aangegeven. Het observatorium was in 1675 gesticht door koning Karel II en ontworpen door Christopher Wren. De eerste meridiaan werd op 22 oktober 1884 internationaal erkend. De meridiaan werd zichtbaar gemaakt door middel van een messing, later roestvrij stalen strip op de binnenplaats. Thans is het een museum.

Links van het oude observatorium is een afbeelding aangebracht van een Muur Quadrant vervaardigd door John Bird in 1773 zoals deze te zien is in het Museum voor Geschiedenis en Wetenschap van de Universiteit van Oxford. De prent toont de Muur Quadrant in het Mannheim Observatorium. Met dit instrument kan met behulp van een sterrentijdklok de positie van een ster worden gemeten. Het oude observatorium in Greenwich beschikte ook over een Muur Quadrant waarmee op 15 juni 1742 de eerste waarnemingen werden gedaan.

Tussen 1730 en 1735 vervaardigde John Harrison zijn eerste tijdklok in Barrow-on-Humber waarmee nauwkeurig de lengtegraden konden worden berekend. Deze klok werd gebruikt in de scheepvaart. Harrison gaaf aan deze eerste klok de codering H1. De klok kan in werking worden gezien in het Observatorium in Greenwich. De klok is afgebeeld op een omslag van Time.

Boven in de band de planeten in ons zonnestelsel. Gerekend vanaf de zon, dus van rechts naar links: Mercurius, Venus, de Aarde met de maan, Mars, Jupiter, Saturnus met de ringen en Uranus. Neptunus ontbreekt als verst verwijderde planeet gerekend vanaf de zon. Pluto ontbreekt eveneens. Deze dwergplaneet, ontdekt in 1930 door Clyde Tombaugh, werd tot 2006 als negende planeet genoemd maar wordt nu gerekend tot de planetoïden.

Het middenstuk van de postzegel van 37^p toont Stonehenge, het megalithisch bouwwerk uit de jonge steentijd. De bouw van Stonehenge begon, zo neemt men aan, rond 3.100 voor Christus en ligt bij het dorp Amesbury in het graafschap Wiltshire. Tijdens onze vakanties hebben wij deze mysterieuze plek diverse keren bezocht. De eerste keer konden we tussen de stenen doorlopen, de laatste keer op grote afstand met een touw als afscheiding.

Van de beginperiode van de bouw van Stonehenge is niet veel terug te vinden omdat het een aarden wal was met een gracht met een diameter van 110 meter. Pas tussen 2.600 tot 2.400 voor Christus werd de bouw begonnen met enorme steenblokken. De stenen wogen tot 25 ton per stuk. Waarschijnlijk diende Stonehenge als begraafplaats en voor voorouder verering. Een andere theorie is dat de stenencirkel onderdeel was van een astronomische kalender. De zonnewende, op 21 juni, wordt jaarlijks met ceremonieel vertoon gevierd bij Stonehenge omdat de zon dan opkomt precies achter de zogenoemde ‘Heel Stone’. Het is een grote alleenstaande steen, net buiten de cirkel van Stonehenge.

Een gyroscoop, afgebeeld links van Stonehenge, is een wiel dat is gemonteerd op drie zogenoemde cardanische ophangingen, waardoor drie draaiende steunen de rotatie van het wiel toestaan om een enkele as. De wetenschapper Léon Foucault bouwde in 1852 een gyroscoop om de rotatie van de aarde te bestuderen. Op de foto een replica van zijn gyroscoop vervaardigd door Dumoulin-Fromint voor de wereldtentoonstelling van 1867 in Parijs.

Als de omstandigheden optimaal zijn dan zijn aan de nachtelijke hemel ongeveer 6.000 sterren waar te nemen voor het blote oog. Voor de navigatie op zee met gebruikmaking van sterren zijn daarvan 58 helderste sterren het meest geschikt. 19 sterren zijn het helderst, van de eerste magnitude; 36 sterren komen op de tweede plaats, de tweede magnitude, plus de Poolster. De meest bekende sterren zijn Orion met Rigel in de voet van het sterrenbeeld en Betelgeuse in de arm; Sirius in de Grote Hond; Aldebaran in de Stier; Pollux in de Tweelingen; Antares in de Schorpioen en Vega in de Lier. Men kan op zee de positie bepalen met een sextant. Op de postzegel is de Poolster te zien en het sterrenbeeld Grote Beer, het ‘steelpannetje’. Deze laatste twee zijn bij de meeste mensen het bekendste en in de winter het sterrenbeeld Orion. En de grote letter W van Cassiopeia, het gehele jaar te zien bij heldere lucht.

In de band bovenin de zogenoemde schijngestalten van de maan. Van links naar rechts nieuwe maan, helemaal duister, dan wassende, cirkelvormige maan, dan eerste kwartier (half verlicht), gevolgd door wassende, vooruitspringende maan en volle maan in het midden. Gaan we verder met krimpende, vooruitspringende maan, laatste kwartier (half verlicht), krimpende, sikkelvormige maan en als laatste de nieuwe maan. Om te onthouden of sprake is van een wassende of krimpende maan kan men bij de eerste helft de letter p maken door de punten van het verlichte deel van de vooruitspringende maan te verbinden met een lijn, bij de laatste helft wordt dat de letter d. Dan kan men de Franse termen gebruiken als premier (eerste) en dernier (laatste).

Alleen de afbeelding van het gebouw van het observatorium van Armagh op de postzegel van 22p heeft betrekking op het jubileum. Alle andere afbeeldingen hebben direct of indirect met astronomie te maken. Heeft ontwerper Jeff Fisher echt niets anders kunnen vinden dat verwijst naar dit observatorium? Het lijkt er wel op. Dr. Mart de Groot, in 1938 geboren te Leiden, was van 1976 tot 1994 directeur van het observatorium van Armagh. Zou hij invloed hebben gehad op de postzegeluitgifte? Het observatorium en planetarium bezitten een schat aan astronomische instrumenten, zoals schaalmodellen van het zonnestelsel en het heelal, diverse historische telescopen en twee zonnewijzers. Een gemiste kans?

Kijk in onze catalogus voor meer postzegels
• Historisch • Groot Brittannië • Astrologie • Musea

Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?

(4 stemmen, gemiddeld: 5,00 uit 5)

Laden...