A. Functionerend postbedrijf op sociaal niveau

Na deze experimenteerperiode neemt hij de beslissing: “Welke invalshoek ga ik verder uitdiepen?” In samenspraak met PostNL-medewerker[s] betrokken bij de uitgifte van postzegels, plaatst de ontwerper na de nodige constructieve op- en aanmerkingen (en de realisatie daarvan) tenslotte de puntjes op de ‘i’. Het definitieve eindontwerp kan (na een totale ontwerpperiode van gemiddeld ruim een half jaar) naar de drukkerij van Joh. Enschedé in Haarlem worden gezonden.

Vooral de verschillende details of onderdelen van een brief komen door kleurkeus, belichting en stand gevarieerd en tegengesteld over, wat de levendigheid van het totaal concept nog meer levendig doet schitteren.

Concretisering poststromen toen en nu

1. Met vereenvoudigde abstraherende brief- en pakketafbeeldingen van de poststroom komt een geobjectiveerd tijdsbeeld tot stand.
2. De inhoud van de verbeelde ‘poststroom’ komt overeen met een combinatie van twee ‘grafieken’. Het ene overzicht informeert over de groei en afname van het aantal brieven in het toen en daar, terwijl het andere overzicht info geeft van de trage aanvang-start naar de toenemende groei van pakketten in het hier en nu.

Tegengestelde tijdsbeelden en niveauverschillen

Een inzichtelijk strip-beeld-verhaal van elf postzegelvellen leidt tenslotte naar het eindontwerp van de emissie 220 jaar postbedrijf, waarin het toen en nu tegenover elkaar staan met historische beelden en actuele afbeeldingen. Haico Beukers en Marga Scholma verwerkelijken deze tegenstelling in tijdsbeeld op voorontwerpen via een aantal invalshoeken.

1. De interactie tussen eigentijdse brievenbezorger en de burger (op een statische wijze).

• Een postbezorger geeft een pakket aan een heer.
• Een dame ontvangt van een postbezorger een pakket.

2. De interactie tussen eigentijdse brievenbezorger en de burger (op een statische wijze).

• Een dame ontvangt een brief van een brievenbezorger.
• Een postbezorger geeft een pakket af aan een heer.

3. De interactie tussen een postbode en een brievenbezorger en een burger.

• Een historische postbode geeft op statische wijze een brief af aan een heer.
• Een eigentijdse brievenbezorger geeft een pakket af aan een heer.

4. De interactie tussen een postbode en een brievenbezorger en een burger.

• Een historische postbode geeft op dynamische wijze een (schuin afgebeelde) brief af aan een heer.
• Een eigentijdse brievenbezorger geeft een pakket af aan een heer.

B. Functionerend postbedrijf op geografisch niveau in de buurt

Een speels creatieve en tegengestelde omgang met het frankeerwaard-cijfer ‘1’ en de achtergrond.

5. Twee postzegels met een gefantaseerd stratenplan op tegengestelde plaatsen op de postzegels. Of op de achtergrond van het frankeerwaarde-cijfer ‘1’, of in de ‘1’ op de voorgrond.

• Op de achtergrond van de ‘1’ is een stratenplan geprojecteerd.
• In de ‘1’ op de voorgrond is een stratenplan geprojecteerd.

6. Twee postzegels met een historisch stratenpatroon van Leiden uit 1580 en een modern stadsplattegrond van Leiden.

• Het historische stratenpatroon van Leiden strekt zich uit op de achtergrond van het frankeerwaarde-cijfer op postzegel en tab.
• De hedendaagse stadsplattegrond van Leiden is in de ‘1’ van het frankeerwaarde-cijfer én op de tab geprojecteerd.

De Leidse stadsplattegrond is afkomstig uit de Statenatlas Civitatas Orbis Terrarum, uitgegeven en samengesteld in de periode 1572 – 1618. De atlas bestaat uit een verzameling van 576 kaarten en illustraties. De Antwerpenaar Frans Hogenberg begon in Keulen met kanunnik Georg Braun een cartografische drukkerij.
Een deel van het huidige [water]wegen- en stratenplan van de stad Leiden.

C. Postzegelwaarden uit toen en nu

Het wit gekleurde frankeerwaarde-cijfer verschuift van plaats.

7. Beveiliging van brieven toen en nu. De in wit uitgevoerde frankeerwaard-cijfers zijn op een kleurige achtergrond uitgespaard. Haico Beukers: : “Meer een notitie van een idee dan een ontwerp.”

• Een afdruk van een lakstempel met de tekst ‘PostNL Nederland’ is op een rode achtergrond geplaatst. Een lakstempel op een brief geeft de waarborg dat de envelop ongezien niet geopend kan worden.
• Een QR-code (Quick Response [snel antwoord]) kan zonder een decodeer-sleutel van de bezitter niet geopend worden door een buitenstaander.

8. Met de speelse notitie van de jaartallen 1799 en 2019 op beide postzegels tracht het ontwerpersduo Beukers Scholma met deze twee ijkpunten het 220-jarige jubileum van het postbedrijf gestalte te geven.

D. Functionerend postbedrijf op postaal niveau

De hierna volgende voorontwerpen zullen tenslotte (met de nodige fases van niet afgebeelde tussen-ontwerpen) leiden naar het door PostNL definitief goedgekeurde postzegelvel-ontwerp.

Alle gemaakte voorontwerpen bleken volgens het ontwerpersduo niet helder genoeg te zijn: “Reden voor ons om een andere weg in te slaan. Namelijk door met eenvoudige grafische vormen van brieven en pakketten de ontwikkeling van de postbezorging in de afgelopen 220 jaar te illustreren. Met de kubusvorm van het pakket verwijzen wij direct naar de prachtige kinderpostzegels uit 1970 (nvph 978/93) van William Graatsma en Jan Slothouber. Zo brengen we ook een ode aan het hoge niveau van Nederlandse postzegelontwerpen in het bijzonder. Deze aandacht voor het ontwerp is in onze ogen een belangrijk onderdeel van de geschiedenis van het postbedrijf.”

Met andere woorden de voorontwerpen zijn te veel op onderdelen van het postbedrijf gericht. ’t Is een te enge en te eenzijdige benadering. Vandaar een brede en algemene totaal benadering, waardoor het totale functioneren van het gehele bedrijf in een lange periode (van 220 jaren) belicht kan worden.

Mijn opmerking in de inleiding van het artikel van enkele dagen geleden: “Het vel bezit door de kleur een opgewekt feestelijke uitstraling”, kan in verband met de kleuren nog uitgebreid worden met: “De kleuren rood en blauw in combinatie met het witte papier verwijst naar de Nederlandse driekleur. De oranjekleurige wimpelkleur verhoogt niet alleen het Nederlandse karakter van het postzegelvel, maar ook nog die van het jubilerende PostNL-bedrijf.”

9 en 10. Beide voorontwerp-postzegelvellen komen qua plaats en aantal van de brieven en pakketten geheel met elkaar overeen. De belichting van brief en pakket verschilt. De briefklep is ten opzichte van de rest van de envelop anders in kleur belicht. De kleur belichting van de kubussen is gelijk. In het frankeerwaarde-cijfer ‘1’ is een kleurtegenstelling tussen rood en oranje aanwezig.

11. Het aantal brieven en pakketten komt in aantal en plaats niet overeen met die van beide voorgaande ontwerpen. Eveneens is de belichting per briefklep en kubusvlak verschillend. Opvallend is de afwezigheid van twee voorwerpen in de ruimte tussen de twee postzegels, waarin en waarboven vaag zichtbaar de tekst ‘220 [onderstreept] jaar’ staat met aan weerskanten een afbeelding van een brief en een pakket. Het frankeerwaarde-cijfer is blauw gekleurd.

Opvallend is de geleidelijke ‘groei-van-de-tegenstellingen’ in de afbeeldingen van de brieven en pakketten in de voorontwerpen, die in eindontwerp van deze emissie op de voorgrond treedt.

Aanvankelijk nemen de staan dezelfde stand en plaats. Bij afbeeldingen van ‘geografisch niveau’ is sprake van onder en boven op de postzegelafbeelding. Bij postaal niveau zijn de sorteerhaken ten opzichte van elkaar spiegelbeeldig afgebeeld.

220 jaar postbedrijf: uitgiftedatum 24 januari 2019

Beeld: Beuker Scholma, PostNL, B. Hylkema

Kijk in onze catalogus voor meer postzegels
• Thematisch • Nederland • Nederland

Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?

(6 stemmen, gemiddeld: 4,00 uit 5)

Laden...