1. Een nieuwjaarskaart uit 1914 op een antiekbeurs.
2. Een briefkaart uit 1926 op een postzegelruilbeurs.

1. Een nieuwjaarskaart uit 1914 op een antiekbeurs.

Een dame uit Leeuwarden bofte op de Belgische antiekbeurs. Ze meende op de beeldzijde van een nostalgische nieuwjaarswenskaart – Bonne Année – in de vrouw met hoed, die over haar schouder naar de fotograaf kijkt, een stadsgenote van weleer te herkennen. De warm aangeklede dame met een fleurige bos bloemen, heeft de handen in een mof gestoken die aan hermelijnbont doet denken. Op de geschilderde achtergrond zijn de stammen van berkenboompjes te herkennen.

Op de adreskant van de prentbriefkaart hoopte ze in de kriebelige Franse tekst (geschreven op 31 december 1914) met de aanhef “Mon chéri” haar veronderstelling bewaarheid te zien worden. De vertaling luidt: “Hierbij de allerbeste wensen, die jouw kleine vrouwtje vormen, voor een beter jaar dan dat we nu afsluiten; al mijn groeten voor een goede gezondheid, en mijn tederste omhelzing. Je kleine cocotte *) van ganser harte, Marguerite.”

*)
Een cocotte is een dame die het met de zeden wat minder nauw neemt.

Margaretha Zelle, alias Mata Hari

De naam Margaretha verwijst naar de in Leeuwarden geboren Margaretha Zelle (1876 – 1917), alias de uitdagende, provocerende sensueel exotische en bloedmooie danseres Mata Hari. In haar contacten met hoge officieren, bankiers, diplomaten en andere maatschappelijk hooggeplaatsten functioneerde ze tijdens de Eerste Wereldoorlog als spionne. In 1917 is ze in Frankrijk gefusilleerd. Ze is op talrijke [herdenkings]postzegels afgebeeld o.a. door Spanje en door landen waar haar naam feitelijk onbekend is als Sierra Leone en Haiti. Wie kent de reden van uitgave van deze postzegels.

Adreszijde nieuwjaarskaart nader bekeken

• Rechtsboven is een Franse postzegel ietsje schuin op de kaart bevestigd. De postzegel bezit aan de rechterkant een fragment van een onleesbaar poststempel. Op de kaart zelf daarentegen is niets van een stempelafdruk te bespeuren. Met andere woorden: we hebben hierbij te maken met een ongefrankeerd poststuk, waarop naderhand een gebruikte postzegel is aangebracht. Doel daarvan zou kunnen zijn dat de eigenaar de kaart een Franse of internationale uitstraling wil geven.
• Het is bekend dat Margaretha eind 1914 een woning in Den Haag huurde en dat ze in december met haar exotische dansen optrad (schaars gekleed en aan het slot van de show naakt) in Den Haag, Arnhem en Amsterdam. Wellicht heeft ze de nieuwjaarskaart, bestemd voor Albert Van der Hijden, 9 rue Gros in Parijs, in haar woonplaats Den Haag geschreven.
• De vraag waarom Margaretha de nieuwjaarskaart niet van een Nederlandse postzegel heeft voorzien, zou samen kunnen hangen met de datum 31 december. Margaretha heeft van versturing afgezien. Deze nieuwjaarsgroet naar Frankrijk komt te laat aan.
  ’t Kan ook zijn dat ze het frankeerbedrag niet kende voor het versturen van een kaart naar Frankrijk. Ze heeft nagelaten om op het postkantoor informatie in te winnen.
  Resultaat beide oorzaken? Een ongefrankeerde prentbriefkaart uit 1914.

Wie is Mata Hari / Margaretha Zelle?

Mata Hari was tijdens het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog (1914 – 1918) in Berlijn, waar ze door haar exotische dansoptredens geregeld contacten kreeg en onderhield met personen uit hoge politieke en militaire kringen. Op een gegeven moment verliet ze de stad en ging via Engeland en Spanje naar Parijs. Mata Hari kon met haar Nederlandse nationaliteit met gemak grenzen van landen passeren. Ons land was neutraal. Door haar vele reizen trok ze gecombineerd met relaties met hoge militairen aandacht. In interviews met officieren van de Engelse inlichtingendienst beweerde ze onder andere dat ze als geheime agente voor de Franse militaire geheime dienst spioneerde.
In januari 1917 wist de Duitse militaire attaché in Madrid via de radio aan Berlijn te melden dat hij waardevolle informatie zou hebben ontvangen van een vrouwelijke spion met de codenaam H-21, waarmee Mata Hari werd bedoeld. De Franse Geheime Dienst wist dit bericht te onderscheppen. Op 13 februari 1917 werd Mata Hari gearresteerd op beschuldiging van spionage. Ze verscheen voor het gerecht en werd schuldig bevonden voor spionage. Op 15 oktober 1917 is ze in Vincennes door een executiepeloton gefusilleerd.

2. Een briefkaart uit 1926 op een postzegelruilbeurs: nog een speld in de hooiberg.

De gegevens van bovenstaand verhaal met illustratie hebben in de Leeuwarder Courant van 29 december 2018 gestaan naar aanleiding van een informatief onderzoek van journalist Asing Walthaus bij de respectievelijke drie bezitters van deze Mata Hari-prentbriefkaart.

Jaren geleden heb ik gelijk de vondst van de Mata Hari-kaart een blanco briefkaart uit 1926 op een postzegelruilbeurs aangetroffen. Op de achterkant van deze geïllustreerde Voor het Kind-briefkaart 1926 (d.d. 28 december 1926) is volgende (toen nog niet bekende) informatieve tekst geschreven:
“Deze kaart is uitgegeven voor de Arbeid ten behoeve van het Kind. Juffrouw Werkman heeft het ontwerp gemaakt; ik vind de Haagsche wat de opzet betreft geslaagder; ofschoon het ontwerp wel aardig is; zij heeft er echter ook héél weinig tijd voor gehad.”

De zwart-wit briefkaart-illustratie toont een hulpverlenende verpleegster, die zich over twee hulpbehoevende kinderen ontfermt.
Meer informatie vindt u hierover in Het Postzegelblog-artikel:

Geïllustreerde en blanco Voor het Kind-briefkaarten van 29 april 2018.

Mata Hari re-photographed

Kunstenaar Tjibbe Hooghiemstra heeft detailfoto’s van het iconische blootportret van de verleidelijke Mata Hari gemaakt, waarbij ze beide handen achter haar hoofd houdt. Naderhand maakte hij foto’s van die foto’s: de onschuld voorbij Mata Hari.

Bronnen en afbeeldingen:
Walthaus, A. (2018, 29 december). Drie Jokes en een kaart van Mata Hari. Leeuwarder Courant
B. Hylkema

Kijk in onze catalogus voor meer postzegels
• Thematisch • Nederland

Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?

(5 stemmen, gemiddeld: 4,00 uit 5)

Laden...