Hij was een man met karakter en gaf ongezouten kritiek waar nodig. In de Gouden Eeuw was alles niet zo rooskleurig als de naam zou doen vermoeden. Godsdiensttwisten waren nog steeds aan de orde van de dag. Het thema van politieke en religieuze spanningen in het begin van de 17e eeuw beheerste vaak zijn werk. Aanvankelijk schaarde hij zich aan de kant van de gematigde protestanten.

De treurspelen ‘Lucifer’ (1654), ‘Adam in ballingschap’ (1664) en ‘Noah’ (1667) vormen een trilogie over de zondeval van achtereenvolgens de engelen, de eerste mens en de eerste mensheid. ‘Lucifer’ wordt gezien als zijn beste werk, ook internationaal. Toch is zijn bekendste toneelwerk ‘Gijsbrecht van Aemstel’ (1637), een stuk dat aanvankelijk door de protestanten verboden werd omdat het Roomse sympathieën zou bevatten. Hoofdpersoon Gijsbrecht van Aemstel verzet zich tegen de belegering en plundering van Amsterdam door inwoners van de omliggende dorpen. Het verhaal speelt zich af omstreeks 1300. De première in 1637 vond plaats in de eerste stenen schouwburg in Amsterdam, de laatste uitvoering was in 1968. De voorstelling vond altijd plaats op Nieuwjaarsdag. Vondel droeg het stuk op aan zijn vriend Hugo de Groot.

Enkele jaren later bekeerde Vondel zich tot het katholicisme. Hij schreef meerdere hekeldichten die kritiek bevatten op het gebrek aan tolerantie bij de Hollandse Calvinisten. Hierin uitte hij tevens felle kritiek op de staat. Zijn kritiek sloeg vaak om in protest en woede. Een voorbeeld hiervan is ‘Het Stockske van Joan van Oldenbarnevelt’ (1619) waarin hij uithaalt naar Prins Maurits vanwege diens executie van raadspensionaris Johan van Oldenbarnevelt. Het gedicht beschrijft het moment waarop deze met zijn eenvoudige, houten stok het schavot betreedt.

‘Myn wensch behoede u onverrot,
o stock en stut, die, geen verrader,
maar ’s vrydoms stut en Hollants Vader
gestut hebt op dat wreet schavot’

Vondel maakte duidelijk dat hij simpelweg niet kón zwijgen:

‘maer wat op ’s harten gront leyt, dat weltme na de keel’

Hij was bevriend met Hugo de Groot die een levenslange gevangenisstraf uitzat in het Slot Loevestein. Over hem schreef hij het hekeldicht: ‘Huigh de Groots Verlossing’, gericht aan ‘Maria van Reigersberch’, de vrouw van de Groot, die hem in 1621 hielp bij zijn wereldberoemd geworden ontsnapping in een boekenkist.

Foto-briefkaart juni 1939 Kastelenserie 7,5 cent rood. Nieuwe waarde per mei 1946: 5 cent

Ook over de woelige tijd waarin Erasmus leefde ( 1466 – 1536), een man die Vondel mateloos bewonderde, schreef hij een hekeldicht: ‘Gedachtenis van Desideer Erasmus, Rotterdammer’. Erasmus had in één week zijn ‘Lof der Zotheid’ geschreven, een bijtende satire. De katholieken vonden hem een ketter, Luther noemde hem een lafaard.

Vondel overleed op 5 februari 1679 op 91- jarige leeftijd. Zijn zelfgeschreven, spottend grafschrift luidt:
‘Hier leit Vondel zonder rouw
Hy is gestorven van de kou’

Brouwerij Vondel is een voormalige Belgische brouwerij in het West-Vlaamse Meulebeke. Hier werd ‘Vondel’ gebrouwen, een Vlaams roodbruin bier. Daarnaast was er ook ‘Lucifer’, een amberkleurig bier.

In de jaren zestig van de vorige eeuw ging er veel op de schop. Zo ook de ‘Gijsbrecht van Aemstel’. Het zou te oubollig en statisch zijn. Acteurs werden bekogeld met rotte eieren en idem tomaten. Vondel werd bij het grof vuil gezet. Het was ook in die tijd dat de gemeente Hilversum de tekst op de straatnaambordjes wijzigde van Gijsbrecht van Aemstelstraat in Gijsbrecht van Amstelstraat. Cultuurbarbaren. Het volgende fragment uit de ‘Gijsbrecht’ is onsterfelijk gebleken en wordt dagelijks door menigeen (gekscherend) uitgesproken:

‘Waer werd oprechter trouw
dan tusschen man en vrouw
ter weereld oit gevonden?’

In 2016 ontwierp Peter Riezebos deze prachtige zegel van Vondel. Kleur!

Het is niet zo verwonderlijk dat ik een liefhebber ben van Vondel. Mijn wiegje stond in bovengenoemde ‘Gijsbrecht van Aemstelstraat’.

Kijk in onze catalogus voor meer postzegels
• Historisch • Religie

Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?

(4 stemmen, gemiddeld: 5,00 uit 5)

Laden...