1. Een actuele gebeurtenis: Schelte van Aysma (kolonel in een Nassaus regiment van het Staatse leger) is op 23 mei 2018 in Schettens met militaire eer herbegraven. Hij sneuvelde bij het beleg van Breda in 1637.
2. Een historisch feit: dit jaar is op 23 mei het 450 jaar geleden geweest dat de Tachtigjarige Oorlog in het gewest Groningen met de Slag bij Heiligerlee onder leiding van de graven Lodewijk en Adolf (broers van Willem van Oranje) werd ‘gestart’ tegen de Spaanse koning Filips II.

Schelte van Aysma

Door: Onbekend (Oude tekening uit de 17e eeuw) [CC BY-SA 4.0 (https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0)], via Wikimedia Commons

Schelte van Aysma (ca 1578 – 1637, behorend tot het adellijke Van Aysma-geslacht) diende eeuwen geleden in een onderdeel van het Staatse leger van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden als voorloper van het huidige Regiment Johan Willem Friso in Assen/Havelte. Ruim 40 jaar diende hij binnen de compagnie van de Friese Oranje-Nassau stadhouders. Hij overleed als kolonel (toen de hoogste militair bereikbare rang) tijdens het beleg van Breda.

De U-vormige gracht om de boerderij Osingastate is nog het enige zichtbare onderdeel van de vroegere adellijke state.

Vanuit zijn woonhuis Osinga State (afgebroken kasteel, vervangen door boerderij) is hij in de protestantse kerk van Schettens (nabij Bolsward aan de A7) in een familiegraf bijgezet (sinds 2017 pas weer bekend geworden). Na afloop van de begrafenis zijn helm, wapenrok, rapier en sporen als persoonlijk symbolische objecten aan zijn rouwbord aan de kerkmuur bevestigd. *) De helm (5,6 kg wegende Bourgondische stormhoed’) moet voor Van Aysma erg speciaal zijn geweest, anders had zijn weduwe de helm niet zo prominent op zijn grafzerk laten afbeelden.
Vorig jaar is bij de restauratie van de kerk bij toeval de grafkelder van de familie Van Aysma onder een van zes monumentale grafzerken (de meest grote, kolossale en 5 ton wegende steen) in het middenpad ontdekt. Via grondig archeologisch, antropologisch en DNA-onderzoek én de opsporing en tracering van de allerlaatste nog levende Van Aysma (Lauta van Aysma uit Apeldoorn) in mannelijke lijn, die dezelfde voorvader als Schelte had, is bekend geworden dat Schelte van Aysma (met zijn vrouw Tyempck van Osinga, twee schoonzonen en moeder van een van de schoonzonen) in 1637 in het Osinga-familiegraf ligt.

*) Onder invloed van de Franse Revolutie (1789 -1799) met de slogan vrijheid, gelijkheid en broederschap zijn alle heraldische en adellijke uiterlijkheden van de heersende klasse in ons land (Bataafse Republiek) verwijderd en verdwenen. In Schettens is dat ook gebeurd op twee voorwerpen na. Vanaf 1877 hangt hoog in het torenportaal van de nieuw gebouwde, huidige kerk (vervanger van de middeleeuwse kerk met zadeldak) een onbekend roestige helm met eronder een zwaard aan een spijker in de muur. Historisch onderzoek van het Nationaal Museum te Soesterberg heeft uitgewezen dat deze attributen afkomstig zijn van Schelte van Aysma.

Her-bijzetting Schelte van Aysma 

Foto: Simon Bleeker voor Friesch Dagblad, 24 mei 2018.
Klik hier, of op de afbeelding, voor een vergroting.

Omdat Schelte een van de vroegere kolonels van de voorlopers van het Regiment Infanterie Johan Willem Friso in Havelte is geweest (als zevende commandant), heeft dit regiment de her-bijzetting in het gerestaureerde familiegraf met militaire tradities op 23 mei 2018 begeleid. Het stoffelijk overschot werd in de lijkkist (met daarover een gedrapeerde vlag met het Van Aysma-familiewapen) op een affuit in de rouwstoet vanaf zijn ‘landhuis Osinga State’ door militairen, vaandeldragers en JWF-kapel begeleid en naar de kerk vervoerd.

• Vijf postzegels van Willem van Oranje (bijnaam Willem de Zwijger (1533 -1584), nvph 253/55, 1178, 1312) en nog twee postzegelafbeeldingen:
• Frederik Hendrik van Oranje (stadhouder/legeraanvoerder [stedendwinger], (1584 – 1647), Maurits van Oranje (1567 – 1625) is broer van hem (Curacao nvph 107),
• Johan van Oldenbarnevelt (1547 – 1619), raadpensionarits van Holland, zijn lijfspreuk NILSCIRE TUTISSIMA FIDES (niets weten is het veiligste geloof, vertrouwen of garantie). De Latijnse lijfspreuk bestaat niet uit drie woorden, zoals op de postzegel is aangebracht, maar uit vier woorden; NIL SCIRE dient gescheiden te worden! (nvph 1281).

De Tachtigjarige Oorlog: tegenstellingen Nederland – Spanje

[Public domain], via Wikimedia Commons

1) Leden van de familie Oranje-Nassau met o.a. de stadhouders/graven Willem van Oranje (Willem de Zwijger als Vader des Vaderlands), Maurits, Frederik Hendrik, Lodewijk en Adolf hebben in de loop van de oorlog de leiding over het Staatse leger van de Republiek der (aanvankelijk) Zeventien en (naderhand na 1585) Zeven Verenigde Nederlanden gehad.

2) Koning Filips II regeert als Heer der Nederlanden vanuit Spanje over ons land. Spaanse landvoogden als Margaretha van Parma, Alva, Requesens, Don Juan en Don Parma voeren in de loop der jaren de bevelen en verordeningen namens de koning met zeer harde hand in ons land uit.

In 1555 neemt Filips II het westelijke gedeelte van het omvangrijk grote Spaanse rijk van zijn vader Karel V over. Dit gedeelte (Zeventien Verenigde Nederlanden) komt bijna overeen met de huidige Benelux. Op de postzegel staan als afbeelding Karel V en Karel V als triomferende ridder-veldheer te paard op een schilderij van Titiaan.

3) De tegenstellingen tussen ons land en Spanje nemen steeds meer toe:

• Protestanten worden als ketterse afvalligen vervolgd: het calvinisme breidt in de Noordelijke Nederlanden steeds meer uit in tegenstelling tot de Zuidelijke Nederlanden, die katholiek blijven. Omstreeks 1585 vallen de Nederlanden uiteen in de Calvinistische noorden [verenigd in Unie van Utrecht] en Katholieke zuiden [verenigd in de Unie van Atrecht].
• De invloed in het landsbestuur van de lage en hoge adel van ons land neemt voortdurend af.
• De rijke Nederlanden moeten steeds meer belasting betalen. Spanje is dat geld hard nodig voor de oorlogsvoering o.a. tegen Frankrijk en Turken.

4) Steeds meer gebieden komen in handen van de Nederlandse opstandelingen. De vaderlandse geschiedenis wordt doorspekt met spectaculair anekdotische veroveringsverhalen van verschillende steden en gebieden als de Slag bij Heiligerlee (1568), Den Briel (1572, op 1 april verliest Alva de bril), Ontzet van Alkmaar (1573), Slag op de Mookerheide (1574), Ontzet van Leiden (1574) en turfschip van Breda (1590).

5) Tijdens de Tachtigjarige Oorlog komen talrijke ‘fundamentele uitingen’ in ons land tot stand, die filatelistisch zijn bezegeld. Hierbij vallen o.a. volgende emissies op 300 jaar korps Mariniers (nvph 855), 400 jaar Wilhelmus (nvph 908), 400 jaar Nederlandse vlag (nvph 1010/11), 400 jaar Unie van Utrecht (nvph 1172), 350 jaar Vrede van Münster (nvph 1753) en uitgave van het Geuzenboekje (nvph 1772).

300 jaar korps Mariniers en 400 jaar Wilhelmus

400 jaar Nederlandse vlag

400 jaar Unie van Utrecht en 350 jaar Vrede van Münster 

Geuzenliedboekje van Willem van Oranje

Herdendenkings-/attenderingspostzegel?

Bij de 50e verjaardag van het einde van de Tweede Wereldoorlog, waarop met begin- en eindjaar van de Wereldoorlog op een postzegel (nvph 1643) met twee cijfers wordt gememoreerd, had dit jaar op dezelfde wijze met de jaartallen van de Tachtigjarige Oorlog op een postzegel uitgevoerd kunnen worden. In plaats van het eindjaar dient men in dit geval uit te gaan van het beginjaar van beide jaartallen 1568 – 1648. In die periode is 450 jaar geleden de staatkundige, politieke en economische basis van ons land gelegd met kenmerkende insteken als vooruitstrevend, zelfstandig/onafhankelijk, levendig vitaal en vrijheid.

Beeld: PostNL, B. Hylkema, Simon Bleeker, Wikimedia Commons

Kijk in onze catalogus voor meer postzegels
• Historisch • Nederland • Nederland

Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?

(11 stemmen, gemiddeld: 3,64 uit 5)

Laden...