‘Escher op reis’

De expositie het Fries Museum legt de nadruk op het landschappelijke werk van de kunstenaar en toont daarmee een andere in de wereld rondkijkende Escher. Hij kent “geen groter genot dan zwervende door dalen en over heuvels, van dorp tot dorp, de ongekunstelde natuur op hem in te laten werken.”
De tentoonstelling geeft scherpe eenvoud, mathematische perfectie, talrijke metaforen, onmogelijke gebouwen en perfecte vlakvullingen weer. Zijn werk is er zeldzaam mooi uitgelicht. Aanvankelijk denk je dat het wit van de litho’s en houtsneden van achteren is verlicht: het grafische werk ‘knalt’ eruit met scherpe contrasten tussen licht en donker met strakke vlakvullingen. Mensen spelen in Eschers werk nauwelijks een rol. Het gaat hem om ruimte en vormen.

Voorkom teleurstelling: ‘Escher op reis’ is een zeer goed bezochte expositie. Sommige dagen en tijden raakt het museum (met langere openingstijden) uitverkocht! De opmerking van de reisexpert Lonely Planet (afgelopen week) dat de provincie Friesland een “ware verborgen parel” is en “een van de drie spannendste bestemmingen van Europa” is, zal de drukte in het museum ongetwijfeld doen vergroten. Een online ticket is dé oplossing.

Escher en postzegels

Escher is ook betrokken geweest bij het ontwerpen van postzegels. Niet alleen voor Nederland, maar ook voor het buitenland. Deze postzegels zijn in de grafische experimenteerperiode vóór 1937 van hem tot stand gekomen. Toch zijn de uitgangspunten als spelen met het perspectief (vogelperspectief), vormveranderingen/-overgangen, ongebruikelijke invalshoeken, suggereren, tegenstellingen licht-donker en groot-klein in aanzet al aanwezig op de postzegels.

Dé kijk op Luchtvaartfonds-postzegel

Binnen een halfjaar heeft M.C. Escher de Nationaal Luchtvaartfonds-postzegel (nvph 278) weten samen te stellen en te ontwerpen. De kunstenaar moet wel zeer voortvarend te werk zijn gegaan met de zichtbare werkelijkheid in combinatie met zijn artisticiteit en fantasie.

• Hij is daarbij uitgegaan van het ‘zonsverduisteringsprincipe’, nader geconcretiseerd ‘vliegtuigschaduwwerking/effect’. Iedere vliegtuigpassagier kan (als hij aan de goede kant van het vliegtuig zit en de zon ten opzichte van het vliegtuig in de juiste stand staat) de schaduw van het vliegtuig onder zich op de grond zien. Op deze wijze wordt het luchtruim boven ons land gesuggereerd. Met de schaduw voorkomt de Escher minutieuze details. Op de luchtvaartpostzegel uit Venezuela is het effect van de schaduw en het vliegtuig afgebeeld.
  
• De vorm van ons land is in het kleurige postzegelvlak uitgespaard.
• De drie vliegtuigen (4-motorige Fokker (rechts) & twee 2-motorige Douglas), landsnaam en frankeerwaarde zijn als schaduwweergaven niet scherp begrensd.
• Op het aardbolgedeelte (als deel van een groter geheel) vormen de strakke lijnen van de lengte- en breedtecirkels vierkanten, die in overeenstemming zijn met de stijl van Escher in vorm- en grootteverandering.
• Bij dit gelaagde ontwerp kan men zich wel afvragen door de transparantie: “Ligt ons land onder of boven de vliegtuigen? Waar bevinden zich de cirkels? Onder, boven of tussen de vliegtuigen en landkaart? Zweeft alles in het verbeelde luchtruim?”
• Beide woorden ‘Voor het’ vóór de aanduiding ‘Voor het Nationaal Luchtvaartfonds’ in de randtekst van deze bijslagpostzegel is naar analogie van de tekst ‘Voor het kind’ op kinderpostzegelemissies geplaatst.
• Het woord ‘Nationaal’ is in de bijzonder lange tekst met een ‘knik’ op een originele wijze omgebogen en afgebroken. Een vondst!
• Linksonder staan de initialen MCE van Maurits Cornelis Escher.

Dé kijk op Wereldpostverenigings-postzegel

De ineengestrengelde en divers gekleurde posthoorns in de wereldbol verbeelden de aangesloten posterijen van de 75-jarige Wereldpostvereniging. De enigszins chaotische afbeelding van de posthoorns komt niet overeen met de mathematische ordening van Escher. Met deze dynamische wanorde verbeeldt hij de samenwerking én diversiteit van de posterijen in de verschillende landen. Toepasselijk hierbij is het spreekwoord ‘Ieder vogeltje zingt zoals het gebekt is’.

De ineengestrengelde posthoorns in de Wereldpostvereniging-postzegels van Nederlandse Antillen (nvph 278/79) en Suriname (nvph 209/10) is geheel in overeenstemming met de mathematische benadering van Escher. Het ruimtelijke van de wereldbol treedt door de gebogen tekst en lijnen van de postzegels van Suriname en Antillen meer op de voorgrond als die van ons land. Met de lichte bovenhelft tegenover de donkere onderkant wordt de driedimensionaliteit van de wereldbol summier aangegeven, dat door twee frontaal afgebeelde posthoorns (in zwart en wit) met daaromheen zes perspectivische afbeeldingen van posthoorns wél versterkt wordt.

Al eerder aandacht voor Escher

Postzegelblog heeft enkele keren eerder aandacht gegeven aan M.C. Escher:

Unieke exposities over Arabië in het werk van Escher (6 juli 2015)

Escher metamorfhose III hangt sinds 17 januari 2008 op Schiphol (27 januari 2008)

Zie je wel wat je ziet?(2 april 2015)

Bronnen/afbeeldingen:

• Weldadigheidspostzegels 1935 Nationaal Luchtvaartfonds (Handboek Postwaarden Nederland)
• Gelegenheidszegels 1949 Wereldpostvereniging (Handboek Postaarden Nederland)
• Eigen archief B. Hylkema
• PostNL

Kijk in onze catalogus voor meer postzegels
• Historisch • Thematisch

Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?

(22 stemmen, gemiddeld: 3,91 uit 5)

Laden...