De museumcollectie met 180.000 objecten bestaat uit vier afdelingen, die op de postzegels ook terug zijn te vinden:

1. Egypte
2. Klassieke Oudheid (Grieken, Romeinen, Etrusken)
3. Oude Nabije Oosten
4. Nederland (prehistorie, Romeinse tijd, middeleeuwen)

200 jaar Rijksmuseum van Oudheden: uitgiftedatum 19 februari 2018

Postzegels op inhoud en vorm nader bekeken

Van alle tien kunstobjecten op de postzegelafbeeldingen is maar een deel van een groter deel afgebeeld. Bijgaande foto’s geven een totaalbeeld van ieder kustobject. Het tiental kunstvoorwerpen staat voor alle museumstukken (180.000 exemplaren) uit het Rijksmuseum van Oudheden.

Achter iedere postzegel schuilt een verhaal dat niet direct in het oog valt. Er zit meer achter een afbeelding verborgen dan aanvankelijk wordt vermoed. Het spel tussen letterlijk afbeelden en figuurlijk verbeelden speelt in deze emissie een grote rol. Het in overdrachtelijke zin benaderen en uitleggen van de tien postzegelafbeeldingen vergroot inhoudelijk de betekenis en zeggingskracht in hoge mate.

Heilige, zittende kat (Egypte, brons, datering: 700-300 v.Chr.).

Katten werden in de loop der eeuwen in Egypte steeds belangrijker in het godsdienstige leven. Aanvankelijk bestemd voor ongediertebestrijding van muizen in de graanvoorraden. Naderhand werden aan de kat vaker en steeds meer goddelijke kwaliteiten toegediend.
De cultus van de kattengodin Bastet werd pas populair toen Boebastis in de Nijldelta tijdelijk hoofdstad van heel Egypte werd. In de eeuwen daarna verspreidde de kattencultus zich over heel het land, getuige de vele begraafplaatsen van mummies van katten, die door pelgrims aan de godin Bastet zijn geschonken.
Het bronsfiguurtje toont Bastet als vrouw met een kattenkop. Ze is gekleed in een gewaad met korte mouwen en bont ingeweven patronen. In de linkerhand draagt ze een ‘aegis’, een dansattribuut, in dit geval een kattenkop. In de andere hand houdt ze een ‘sistrum’ omhoog, een deels afgebroken ratel. Aldus wordt zij gekarakteriseerd als beschermster van muziek, zang en dans.
Het mummieficeren van dieren gebeurde om een andere reden dan bij mensen. Ze dienden als voedsel voor de overledene, ze begeleidden hun baasje in het graf, ze werden als heilig dier in een speciaal graf of tempel geplaatst, of ze werden geofferd aan een god.

* Bijzonder opvallende activiteit van de museumbezoeker: een fan van het Rijksmuseum van Oudheden gekleed in ‘I-love-T-shirt’ verwelkomt museumbezoekers (en opent de jubileumpostzegelemissie).

Gouden leeuwenkopje (Hammadan (Iran), zilver en goud, datering: 400 v.Chr.).

Griekse geschiedschrijvers uit de 5e en 4e eeuw v.Chr. Zoals Herodotus en Xenophon, vertelden dat Perzische mannen en vrouwen talloze sieraden droegen. De fabelachtige schatten in de koninklijke paleizen en de rijke uitdossingen van de Perzische legers spreken tot de verbeelding.
De leeuw (5,3 x 4,9 cm) met opengesperde muil en waaiervormig uitstaande manenkrans was een geliefd motief in de Perzische edelsmeedkunst. Dit  Gouden leeuwenkopje is zonder meer een topstuk. De agressief ogende kop is evenwichtig, gedetailleerd en uiterst geraffineerd weergegeven.
Sieraden (paarsgewijs gedragen op een kledingstuk) werden niet alleen om het uiterlijk te verfraaien gebruikt, maar ook om de welvaart, rang en status van de eigenaar te tonen. Veel sieraden werden uitsluitend gebruikt bij speciale gebeurtenissen, zoals bruiloften, parades of rituelen. Soms dienden ze als een ritueel geschenk aan tempels, of als belasting in natura. Sieraden waren dus meer dan alleen ‘mooie dingen’.

* Bijzonder opvallende activiteit van de museumbezoeker: de omhoog kijkende en door de knieën buigende bezoeker leest het tekstbordje bij een kunstvoorwerp.

Eros met boog (Myrina in Klein-Azië, terracotta, datering: 200-100 v.Chr.).

Lysippos is een van de beroemdste beeldhouwers van Griekenland. Hij werkte in de 4e eeuw v.Chr. Alexander de Grote benoemde hem tot hofkunstenaar. Hij kreeg van de stad Thespiai in Boeotië de opdracht om een beeld van de mythologische liefdesgod Eros (zoon van Aphrodite) te maken.
Eros wist mensen en goden verliefd te maken door pijlen met een gouden punt in het hart te schieten. Lysippos beeldde de god af op het moment dat hij zijn boog aan het spannen was. Door de kracht, die de jongeman tijdens het actiemoment uitoefende spanden alle spieren zich in zijn lichaam. Zijn houding weerspiegelde als het ware de contouren van de boog.
Het beeld Eros met boog (20 cm hoog) werd populair, getuige de vele navolgingen in brons en terracotta, die teruggevonden zijn. Dit beeldje is een getrouwe kopie van Lysippos werk. Helaas zijn de rechterarm, de boog en de linkervoet verloren gegaan, maar de curve in het lichaam, de felle blik in de ogen en de prachtig bewerkte vleugels geven een goede indruk van de kwaliteit van Lysippos oorspronkelijke schepping.

* Bijzonder opvallende activiteit van de museumbezoeker: de door kunst gegrepen bezoeker komt al schuin zwevend in hogere sferen (grens- & perforatie-overstijgend) terecht.

Fibula van Dorestad (Wijk bij Duurstede, goud met edelstenen, datering: 800 na Chr.).

De fibula van Dorestad (Wijk bij Duurstede) is uniek en vervaardigd aan het eind van de achtste eeuw. Tijdens archeologische opgraving in de voormalige, vroegmiddeleeuwse handelsstad Dorestad in zomer 1969 is de mantelspeld in een waterput gevonden. Mogelijk is het siervoorwerp in de waterput verborgen tijdens de plunderingen door de Vikingen in Dorestad.
Vermoedelijk is de broche tussen 775 en 800 in Bourgondië gemaakt. De speld heeft een middellijn van 8½ centimeter en is uitgevoerd in goud, versierd met cloisonnéwerk en ingelegd met verschillende kleuren glas, almandijn (rode halfedelsteen) en parels langs de rand. Het inlegwerk toont christelijke vormen, zoals twee kruisen in elkaar in de stijl van kerkelijk smeedwerk. Enkele stenen ervan zijn verloren gegaan. Ook de speld aan de achterzijde, waarmee de broche op de kleding kon worden bevestigd, is verdwenen. Het is vrijwel zeker een geschenk aan een dame uit de elite van Dorestad.

* Bijzonder opvallende activiteit van de museumbezoeker: de bezoeker spiegelt zich in en vereenzelvigt zich met kunst.

Glazen gezichtskraal (oostelijk Middellandse Zeegebied of Carthago, glas, datering: 5—200 v.Chr.).

Gezichtskraal van glas: Hangertjes in de vorm van gezichtjes van zowel man als vrouw (3 cm hoog) zijn door de Phoeniciërs (een volk van zeevaarders en kooplieden uit het kustgebied van het huidige Libanon en Syrië) vanaf de 6e eeuw over het hele Middellandse Zeegebied verspreid. De kralen zijn gemaakt in de zo geheten ‘zandkerntechniek’: de gezichtjes zijn met minuscule draadjes en stukjes glas opgebouwd rond een kern. Opvallend zijn de grote ogen en een baardje, die doen vermoeden dat de kralen amuletten zijn geweest, die dienden om het boze oog af te wenden. Op het voorhoofd zijn zes blauwe bolletjes en een gele stip gemodelleerd. Van geel glas zijn ook de lippen en de oorbellen boven en onder beide oren.

* Bijzonder opvallende activiteit van de museumbezoeker: de bezoeker staat in een voorover gebogen stand actief peinzend voor een kunstvoorwerp.

Wordt vervolgd

Aanstaande dinsdag volgt deel twee over het vel 200 jaar Rijksmuseum van Oudheden.

P.S.  Weekendbijlage Volkskrant o.a. over postzegels 200 jaar Rijksmuseum van Oudheden

In de weekendbijlage van de Volkskrant van 17 februari 2018 is een zes bladzijden tellend, rijk geïllustreerd artikel over postzegels opgenomen, Het gaat fragmentarisch over deze Museum Oudheden-postzegels, maar ook over postzegels in het algemeen.
Mochten er postzegelblog-lezers belangstelling voor dit interessante en lezenswaardige artikel hebben, dan een mailtje naar batehijlkema(ad)ziggo.nl en u krijgt het.

Bronnen: Volkskrant 17 februari 2018 / Postzegelnieuws 19 februari 2018 / Collect nr. 95
Afbeeldingen: PostNL en Rijksmuseum van Oudheden

Kijk in onze catalogus voor meer postzegels
• Nederland • Nederland

Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?

(4 stemmen, gemiddeld: 4,00 uit 5)

Laden...