Dick Bruna’s nationaal cultuurgoed (icoon van Nederland)

14 mei 2017, 7:00 uur - Bate Hylkema

Hendrik Magdalenus Bruna (roepnaam Dikkie, omdat hij een mollige baby was) is op 23 augustus 1927 geboren (en gestorven op 16 februari 2017). Het onzijdig aandoende konijn Nijntje Pluis, een meisje, is in 1955 voor het eerst door grafisch tekenaar en ontwerper Dick Bruna na de vakantie van het gezin in Egmond aan Zee getekend. Tijdens de vakantie vertelde Bruna zijn zoon voor het slapengaan verhaaltjes over konijntjes, die geregeld om het vakantiehuisje in de duinen liepen.

Post Views: 2.141

Kinderpostzegels 2005

Kinderpostzegels 2005: veilig en wel
De kinderzegels 2005 (nvph 2370) met het thema ‘Veilig en wel’ tonen een nastrevenswaardige leefwereld, waarin dieren met menselijke trekken en eigenschappen de hoofdrol spelen: de dieren stellen (via een overdrachtelijke, identificerende rol) feitelijk kinderen voor. Nijntje voelt zich hier prettig, veilig en geaccepteerd.

Nijntje speelt met hond Snuffie.
Nijntje in een ongeorganiseerde groep. De groep wordt links door de perforatie afgebroken. Met andere woorden de postzegel toont een deel van een groter geheel.
Nijntje met haar beer.
Nijntje briefschrijvend aan opa en oma Pluis. Nijntje heeft de aandacht bij de brief.
Nijntje met vriendin Nina.
Nijntje te midden een georganiseerd groep (klasgenoten).

Op een postzegel na (de groene) zijn het afgeronde afbeeldingen. Behalve de briefschrijvende Nijntje treden alle figuren met open blik verwachtingsvol de wereld tegemoet. De Nijntje met vriendjes op de tabs kijken verwachtingsvol om een hoekje naar de positief denkende, handelende en kinderzegels kopende mensen. Zij kunnen daarmee een aantrekkelijke en positieve ideaalwereld (van de postzegel) verwezenlijken.
Met deze kinderzegels is ook een prestigeboekje (PR 9) uitgegeven.

Met behulp van een consequent doorgevoerd minimalisme (simpelheid en eenvoud [zonder geestdodende werking]) is een maximum aan zeggingskracht en uitstraling ontstaan. Bruna stelt overdaad niet op prijs.
Toch is er bij een sober en minimaal kleurgebruik sprake van (opgewekte) kleurigheid.
Het sterk vereenvoudigde dynamische element daarin is met minimale aanduidingen (bijna abstract afgebeeld).

Nijntje

Het eerste Nijntje met kruisjes-mond en twee stippen als ogen (met in verschillende richting wijzende oren) keek je niet aan. Het keek links aan je voorbij. Naderhand kijkt het schattige knaagdier je frontaal aan wat bij kinderen meteen vertrouwen opwekt, waardoor je met elkaar in ‘gesprek’ raakt. Buiten Nederland staat Nijntje bekend als Miffy.
Ruim 124 boekjes (in meer dan 50 talen) zijn er van Nijntje uitgegeven met 12 tekeningen en zelf geschreven teksten: “Ik schat dat hij op die woorden ook dagen zat te broeden.”

Werk- en ontwerpproces van Dick Bruna

De brede, klare zwarte buitenlijnen zijn nauwgezet en volledig handmatig en onwaarschijnlijk strak met een penseel geschilderd op papier (bron foto Prestigeboekje nr 9).
Met een fotokopie ervan wordt met een potlood in het midden van de brede lijn een lijn getrokken. Door de potlooddruk ontstaat een ingedeukt gootje (voor) op het onderliggende gekleurde papier dat op een rubber ondergrond ligt. Via de voor worden de vormen uit het gekleurde papier geknipt.
Een zwarte lijntekening op een transparante sheet wordt op de gekleurde vormen gelegd. De Bruna-tekening is klaar met vlak- en egaal-kleurige onderdelen.
Zijn vrouw Irene keurt de tekeningen van haar man. Zij is het artistieke geweten: “Zij moet ja zeggen. Als zij maar één wenkbrauw fronst, dan is de tekening of de tekst afgekeurd.”
In zijn atelier (waar hij bezoek amper duldde) maakt Bruna al wikkend en wegend de schetsen. Hij gaat net zo lang door tot hij de perfecte Nijn op het papier krijgt. Zijn tekeningen waren het werk van een ziekelijke stylist.

Artistieke inspiratiebronnen

Benaderingswijzen van moderne kunstenaars (met hun specifiek stijlkenmerk) hebben de stijl van Dick Bruna beïnvloed en bepaald o.a.

Henri Matisse: egaal/vlak gekleurde vormen, uitgeknipt uit papier.
Fernand Léger: tweedimensionale (geen ruimtelijkheid, platte), zwarte en vlakke omtrekfiguren met kleurvlakken op de achtergrond.

Piet Mondriaan: overeenkomst in kleurkeuze, echter uitgebreid mét groen en bruin en zwarte gebogen omtreklijnen.
H.N.Werkman: geknipte vormen uit papier.

Bruna’s tekeningen op Nederlandse postzegels

Op drie Nederlandse postzegelemissies staan tekeningen van Dick Bruna: kinderzegels 1969 en 2005 en de Decemberzegels 1995.
Bij de drie Nederlandse emissies (totaal 13 postzegels) zijn tussen de postzegels van iedere serie relationele betrekkingen aanwezig.
Duidelijk omlijnde, zwarte omtrekken om vlakke afbeeldingen (zonder perspectief, ruimte suggestie) vallen meteen op.

Kinderpostzegels 1969

Kinderpostzegels 1969: kind en muziek
Centraal op de 12, 15 & 20 cent kinderzegels 1969 (nvph 932/37) staat de muziek met een fluitspelend, vioolspelend en trommelend kind. Op de 25 en 45 cent zegels staan zingende (met open mond) en dansende kinderen (in iets schuine stand met een been ietsje gebogen omhoog) zonder een muziekinstrument. Alle vijf kinderzegels tonen afgeronde afbeeldingen.
Het postzegelvel bestaat uit tien kinderzegels (2 x 45 cent, 4 x 15 cent, 4 x 12 cent).

Decemberpostzegels 1995

Decemberpostzegels 1995
De twee verschillende Decemberzegels 1995 (nvph 1662/63, vellen van 20 stuks) geven afbeeldingen van kinderen, waarin de ster centraal staat (geheel passend bij de kerstgedachte).

Op rode postzegel spelen (gooien???) twee kinderen met sterren. Er gebeurt iets spannends: één ster schiet omhoog, schiet van het beeldvlak. Een deel ervan is al onzichtbaar geworden! Wellicht is het de ster van de blauwe postzegel.

De blauwe postzegel: een jongen en een meisje kijken door het raam naar een ster, daarbij houden ze de handen tegen het raam.
Beide vlagstempel-illustraties zijn ook door Dick Bruna ontworpen.

Japan en Dick Bruna!

Dick Bruna is met zijn tekeningen buitengewoon bekend, beroemd en geliefd in Japan. Het grenst aan hysterie. Schoolboeken bezitten veel Bruna-illustraties.

Zijn sterke vereenvoudiging en versimpeling sluit aan bij de Japanse cultuur, zoals die o.a. toegepast is in Japanse dichtkunst haiku (17 lettergrepige gedichten), in bonsai boompjes en in Japanse tuinen. De drie voorbeelden zijn alle uitdrukkingsvarianten in het klein.
In de loop der jaren zijn talrijke Japanse postzegels verschenen met daarop tekeningen van Bruna.

Klik hier voor meer Japanse Dick Bruna-postzegels.

Een postzegelcollage, wie ‘durft’?

In deze postzegelcollage functioneren Bruna’s postzegelpersoonlijkheden uitstekend bij het meisje van de 8 cent kinderpostzegel 1963 (nvph 804) als ballonnen, evenals bij Toon Hermans (nvph 2980). Wie van de postzegelbloglezers is in staat ook eens dergelijk speelse postzegelcollage te fabriceren?Reacties? batehijlkema(ad)ziggo.nl