Het rode potlood

Waarom is de kleur van de potlood rood en niet zoals verwacht zwart of blauw ? In 1917 werd het algemeen kiesrecht voor mannen bij wet geregeld. Er werd met een zwart potlood gestemd in 1918. Dat voldeed wel, maar in 1918 werd besloten van Nederland één groot kiesdistrict te maken. Plotseling stonden er ca 250 namen op stembiljetten, waardoor verwerking van zwart ingekleurde vakjes een immens karwei bleek te zijn. De stemvakjes waren toen een stuk kleiner dan nu. Totdat de zoon van De Beaufort (minister van Buitenlandse Zaken, die voorzitter was van een stembureau) op het idee kwam om eens een rood potlood te gebruiken waardoor de puntjes op het stembiljet opvallen. Zijn plan was geïnspireerd door de rood getinte verkiezingsleus van de SDAP. De kleur ‘rood’ gaf wel enige discussie bij de andere partijen (vooral bij de niet-socialisten). Bij de invoering van het vrouwenkiesrecht in 1919 werd het rode potlood ingevoerd bij wet en voor het eerst gebruikt tijdens de Tweede Kamerverkiezingen van 1922, waar mannen en vrouwen mochten stemmen.

Ontwerpen verkiezingenzegel

Verschillende ontwerpers schreven in voor het ontwerpen van de verkiezingenzegel van 1977. Een ervan was Paul Mijksenaar. Zijn ontwerp werd niet gekozen.

1977: Afgekeurd ontwerp

Paul is later bekend geworden door de richtingsborden op Schiphol van zijn Bureau Mijksenaar.

Dit ontwerp, dat behoort tot ‘Dutch Design’, is al bijna 50 jaar succesvol. Niet alleen op Schiphol maar ook op vliegvelden in en om New York. Zelfs Steven Spielberg schakelde zijn bureau voor het kassucces ‘The Terminal’.

Het winnend ontwerp van de verkiezingenzegel was van het ontwerperscollectief van Ab Gratama, Sjoerd de Vries en Jelle van der Toorn Vrijthoff. De zegel werd zonder opdruk (ook als rolzegel) en met opdruk ‘25 mei ‘77’ uitgebracht. Om het belang van de verkiezingen te benadrukken werd deze uitgave uitgebracht.

De SP (deed voor het eerst mee aan deze verkiezingen) had intussen een namaakuitgifte uitgebracht. Een aantal teksten uit de oorspronkelijke zegel werd gewijzigd. Het vakje voor de naam Remy Poppe is rood gemaakt. Onder ‘Remy’ werd de tekst Joke van Ballegooijen (arts uit Oss) genoemd. Remi(y) Poppe was sinds de oprichting van de partij nauw betrokken. Hij werd later twee keer Kamerlid, van 1994 tot 2002 en van 2006 tot 2010.

Treinkaping

Op 23 mei 1977 om 9:00 uur ’s morgens werd de IC Assen-Groningen ter hoogte van het dorp De Punt door negen gewapende Zuid-Molukkers van 17 t/m 27 jaar gekaapt en tot stilstand gebracht. Waarom deze kaping ? Toen Indonesië onafhankelijk werd in 1949 met een centrale regering onder Soekarno waren de Molukkers het niet eens en kwamen ze in opstand. Na 5 jaar verloren ze de strijd tegen Soekarno. Velen vluchtten naar Nederland en kwamen in vluchtelingenkampen waaronder Kamp Vugt. Eerder deed de Nederlandse regering de belofte dat ze op de Molukken een eigen staat mochten stichten. Na 25 jaar wachten accepteerden enkele jongeren de situatie niet meer en gingen over tot radicale acties.

Op 11 juni 1977 komt er een einde aan de gijzeling door een bestorming van de Mariniers. Deze actie kostte twee gegijzelden en zes kapers het leven. Tijdens de persconferentie na de bestormingen zei premier Den Uyl: “Dat geweld nodig was om een einde te maken aan de gijzeling ervaren wij als een nederlaag.”

De verkiezingsuitslag van 1977

De opkomst was erg hoog: 88,1 %. In totaal deden 24 partijen mee met de verkiezingen. De grote winnaar van deze verkiezingen was de PvdA, die tien zetels won, en eindigde met 53 zetels.
Na een zeer lange formatie waarbij eerst werd gepoogd een tweede kabinet Den Uyl te vormen, werd in december 1977 door CDA en VVD het eerste kabinet Van Agt-Wiegel geformeerd. In totaal hadden CDA en VVD 77 zetels.

Expo ‘Verkiezingen in beeld’

Tot en met 8 maart 2017 is een bezoek aan de Tweede Kamer nog specialer. In twee bijzondere ruimtes in het Kamergebouw is de expo ‘Verkiezingen in beeld’ te zien. Een uniek kijkje in historisch verkiezingsmateriaal uit de archieven van de Kamer o.a. oude campagne posters, oude kieshokje.

Vanaf 1991 maakten steeds meer gemeenten gebruik van een stemcomputer tijdens verkiezingen. Maar rond de Kamerverkiezingen van 2006 ontstond veel discussie over de veiligheid en betrouwbaarheid van zo’n computer. Het stemmen gaat nu weer met de hand en met rood potlood (Foto Tweede Kamer).

Verkiezingsposters in de Oude Zaal (Foto Tweede Kamer)

Meer info: https://www.tweedekamer.nl/contact-en-bezoek/bezoek-de-tweede-kamer/tentoonstelling-verkiezingen-beeld

Amphilex 77 (26 mei t/m 5 juni 1977)

Een dag na de verkiezingen opende in de RAI in Amsterdam Amphilex 77, een internationale postzegeltentoonstelling. Postzegels waren toen een populair beleggingsobject. Honderden verzamelaars/beleggers kochten tientallen velletjes voor twee gulden per stuk en dachten een goede investering gedaan te hebben voor de oude dag. Helaas was de oplage hoog en werden de blokjes uiteindelijk weg geplakt toen er een einde kwam om met guldens zegels te frankeren.
Vele postadministraties waren aanwezig op de Amphilex, waarvan Prins Bernhard beschermheer was. In totaal bezochten meer dan 100.000 bezoekers de expo.

Conclusie

Er is niets veranderd in 40 jaar. We stemmen nog steeds met het rode potlood. Er doen nu 28 partijen mee (vier meer dan in 1977). Een zegel om de komende verkiezingen te ondersteunen, wijkt daarom niet af van het tijdloze ontwerp van 1977.

2017: Verkiezingszegel

Bewaren

Kijk in onze catalogus voor meer postzegels
• Thematisch • Indonesië • Nederland • Spoorwegen

Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?

(7 stemmen, gemiddeld: 5,00 uit 5)

Laden...