Het is misschien niet het gedroomde afscheid van Popov, die decennialang Rusland en de wereld betoverde met zijn aanstekelijk clownsspel. Een wereldster met een geblokte pet, strogele pruik, dopneus en op flapschoenen die in de Russische tragikomische traditie Iwanuschka, waarbij de domme clown toch slim blijkt te zijn, kleine en grote lachers op zijn hand kreeg.

Toch past het finale vaarwel van Popov, zoon van een Moskouse klokkenmaker die in de jaren dertig van de een op de dag spoorloos verdween, omdat een horloge voor dictator Jozef Stalin beschadigd bleek te zijn, bij een leven waarin het onverwachte steevast de boel op zijn kop zette. Het verklaart hoe een straatarme leerling-loodgieter in de kantoren van de communistische krant Pravda op de Moskouse Staatscircusschool terechtkwam en in 1949 wist af te studeren als acrobaat, koorddanser, trapezewerker en zelfs jongleur.

Maar Popov zou clown worden. Omdat hij het nu eenmaal leuker vond om meer te doen dan alleen zijn evenwicht te bewaren. Popov wilde mensen vermaken, maar ook als het even kon vrolijk maken. De bekende clown Karandash nam hem onder zijn hoede. Maar het was uiteindelijk de malheur van een andere populaire clown, Pavel Borovikov, die in 1954 Popovs doorbraak zou inleiden.

Olec Popov zonder make-up. © ANP

Borovikov brak een rib tijdens een voorstelling in Saratov waardoor Popov zijn plaats moest innemen. Een geïmproviseerde en luid bejubelde act met messen, lepels en andere keukengerei betekende de start van zijn decennialange succesvolle carrière. Zozeer waren het Russische publiek, de bazen van het Staatscircus en de Sovjet-machthebbers verguld met hun clown dat hij twee jaar later al toestemming kreeg om mee op tournee te gaan naar het buitenland. Eerst naar Polen, later ook aan de andere kant van het ‘IJzeren Gordijn’ dat Europa destijds scheidd

En zo trad Popov als allereerste Russische clown op in westerse landen als Engeland, Frankrijk, België en de VS. Maar ook op het Cuba van Fidel Castro in de weken rond de raketcrisis. Altijd in het gezelschap van zijn vrouw Alexandra, violiste bij het Staatscircus en moeder van zijn enige dochter Olga, en de onvermijdelijke geheime agenten van de KGB.

In 1964 doet Popov met het Staatscircus voor het eerst Nederland aan. Het is liefde op het eerste gezicht. Hij zou nog vele malen naar ons land terugkeren voor optredens. Tot groot genoegen van zijn vele Nederlandse fans. De allergrootste? Ongetwijfeld cabaretier en zelfbenoemde clown Toon Hermans. Steevast noemde hij Popov als een van zijn inspiratiebronnen.

Blijft de vraag hoe een Russische clown, die nooit Engels leerde en slechts een paar woorden Duits sprak, de allergrootste ter wereld kon worden. Misschien is het mooiste antwoord wel van de Duitse vrouw die Popovs verdriet wegnam na de dood van zijn echtgenote Alexandra aan kanker. Gaby Lehmann kwam begin jaren negentig naar eigen zeggen naar een Nederlandse circusvoorstelling voor de paarden en werd uiteindelijk Popovs echtgenote. Een huwelijk dat in Breda nog werd voltrokken door VVD-coryfee Ed Nijpels.

Lehmann, 32 jaar jonger dan Popov, vertelde jaren geleden aan de Volkskrant dat Popov een nieuw type clown had weten te creëren. ‘Hij was de eerste zonder masker. Hij lacht andere mensen ook niet uit.’

De Franse journaliste Jacqueline Cartier gaf Popov de bijnaam Zonneschijn Clown. Misschien wel de mooiste onderscheiding die hij gedurende zijn carrière heeft gekregen. Ze waren talrijk de prijzen: van Volksartiest van de Sovjet-Unie in 1969 tot de prestigieuze ‘Gouden Clown van Montecarlo Award’, een soort Oscar van de circusartiesten, begin jaren tachtig.

Maar een ieder die Popov ooit zag optreden, weet dat de beroemde clown die in zijn bewegingen soms wat deed denken aan Charlie Chaplin, de legendarische Engelse filmkomiek die hij bewonderde en ook in 1960 persoonlijk in Italië ontmoette, nooit heeft opgetreden voor eerbewijs. ‘Voor mij persoonlijk is het circus als de lucht die we nodig hebben om te leven. Voor mij is het circus zuurstof’, zei Popov over zijn bestaan als clown.

Na 66 jaar in de piste – een record volgens het Guinness Book of World Records – heeft clown Popov nu dan toch zijn laatste ademtocht uitgeblazen.

Bron: De Volkskrant 03-11-2016

Kijk in onze catalogus voor meer postzegels
• België • Frankrijk • Groot Brittannië • Rusland

Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?

(3 stemmen, gemiddeld: 4,67 uit 5)

Laden...