De linkjes naar de hierboven vermelde artikelen:

500 jaar Fryslân-postzegel: nvph 1767, zie blogartikel 3 mei 2015
Bosatlas-postzegel: nvph 2937, zie blogartikel 17 juni 2012

Honderd jaar geleden nam Vereniging Natuurmonumenten het waddeneiland Griend in beheer. Ter gelegenheid van dit eeuwfeest is op initiatief van PostNL (in nauwe samenwerking met Natuurmonumenten) dit postzegelvel uitgegeven.
Natuurmonumenten beschermt het vogeleiland al honderd jaar en blijft dat doen. In het kader van de eeuwviering start in 2016 het project ‘Vogeleiland Griend laten we niet wegspoelen’ (metamorfose). Het doel hiervan is het eiland te versterken door de aanleg van een beschermende vooroever van zand en schelpen. De zandplaats is daarmee bestand tegen golven en stroming. Dynamische processen van verwildering van de vegetatie wordt door verwijdering ervan tegengegaan: broedvogels gedijen bij zand en lage vegetatie.

A) Oerstroom Boorne vormt landschap . . . en Griend.

Klik op de afbeelding om een vergroting te bekijken.

Friesland heeft de vorm van een etensbord: vanuit het laaggelegen midden loopt de provincie omhoog naar de randen behalve aan de zuidoost kant. Een machtige ijsrivier Boorne voert vanuit het zuidoosten (in een tijd van opwarming rond 850 v. Chr.) smeltwater af naar de zee. De riviermonding ligt tussen Terschelling en Ameland (Borndiep verwijst nog naar de geul). Twee waterbewegingen botsen in het getijdenbekken in het hart van de provincie, waardoor de Middelzee ontstaat. Grote zeekleigebieden spoelen weg. De donkergekleurde zwavelige klei, die bestand is tegen de
stromingen, geeft voor een groot deel de huidige Friese kustlijn al aan. Griend is op den duur een eiland geworden.
De kaart van de Geologische Dienst geeft een beeld van Friesland omstreeks 1200 v. Chr. In 1e of 2e eeuw na Chr. vestigen de eerste bewoners van Leeuwarden zich op een terp aan de oostkant van de Middelzee. Na verloop van eeuwen wonen ze op drie terpen (warden is meervoudsvorm van ward [wierde of terp]), die in de loop der eeuwen met elkaar zijn verbonden.

Tussen Vlieland-Terschelling en Harlingen ligt de groen en geel gekleurde zandplaat Griend. In de middeleeuwen was Griend bewoond. Nabij de ommuurde nederzetting Grint of Gryn bevond zich ook een klooster. Door voortdurende kustafslag werd eiland kleiner. In 1287 met de Sint-Luciavloed verdween de bewoning op enkele veehouders na, die op terpen woonden. Omstreeks 1800 was het eiland 25 hectare groot. Door de bouw van de Afsluitdijk ontstond nog meer kustafslag. In 1916, dus 100 jaar geleden, kwam de onbewoonde en onbebouwde zandplaat (behalve een vogelwachtershuisje & een scheepvaartbaken) in het bezit van de Vereniging Natuurmonumenten.

B) Postzegelontwerp en -vormgeving

Kunstenaar/ontwerper Erik van Ommen heeft tien vogelportretten met olieverf op houten paneeltjes voor dit postzegelvel geschilderd: “Elk schilderij heb ik speciaal voor dit vel gemaakt. Bij elkaar geeft deze serie mijn impressie van de Wadden weer.

De tien losse paneeltjes zijn stijf tegen elkaar aangezet, waarbij op de achtergrond de natuur op Griend op het hele vel doorloopt. De achtergrond geeft weinig details. Van Ommen: “Het gaat mij vooral om de sfeer, die staat steeds centraal. Intiem en dromerig. Dat vraagt om allerlei keuzes, die effect hebben op elke postzegel. Bijvoorbeeld het licht dat steeds van linksboven komt. Ik heb ook altijd een bepaald jaargetijde voor ogen gehouden. Alle vogels zijn geportretteerd op een zonnige dag in mei, een maand waarin ze allemaal hun mooiste kleed dragen. Als vogelschilder moet je proberen om het eigen karakter van de vogels weer te geven. Je werkt in feite in twee lagen. De eerste zijn de uiterlijke kenmerken, de tweede is de beleving, de persoonlijkheid van iedere vogel. Iedere vogel krijgt de plek op het vel die hij verdient: poserend voor een portret, broedend op een nest, wandelend langs de vloedlijn, aan de maaltijd of in de lucht.” Daardoor ontstaan veel variaties. De ontwerper: “Een soort van speelsheid, waarbij de vogel het beeld per postzegel domineert. Ik ben eigenlijk wel trots op het resultaat. Het is geworden waarop ik hoopte.”

In de landschapsschildering zijn verschillende biotopen te onderscheiden: [1] grasland, [2] kwelder, [3] slik, [4] zee & [5] lucht, die alle terugkeren in de foto’s links en rechts op de velrand. De foto’s zijn gemaakt door fotograaf/grafisch ontwerper Peter de Jong: “De fotografie is heel terughoudend gebruikt, om niet te concurreren met de schilderijen van Erik. Het liefst had ik natuurlijk één foto gebruikt, net zoals de postzegels eigenlijk één schilderij zijn. Uit praktische overwegingen zijn het er drie geworden, die door de postzegels in tweeën worden verdeeld.

Afbeelding Omroep Frieslân

Het baken met de naam ‘Kaap Griend’ heeft een functie voor de scheepvaart.
Het vogelwachtershuisje is het verblijf van beide vogelwachters, die tijdens het broedseizoen het eiland bewaken en de vogels tellen:
* Broedparen: 2.500 grote stern, 30.000 kokmeeuw, 900 visdief & 400 noordse stern.
* Wadvogels: 60.000 kanoet, 50.000 rosse grutto, 50.000 bonte strandloper & 8.000 drieteen-strandloper.

[1] foto’s van het grasland in bloei, [2] het waterland met het baken, [3] het vogelwachtershuisje (’s zomers bewoond door twee vogelwachters). Links van dit huisje is een verhoging op de horizon zichtbaar. Dit is de enige boom, een wilg, die op griend staat, [4] het strand, [5] de lucht met de houten ‘wachters’. Er is diepte aangebracht door de bovenste en onderste foto te vervagen en door voor de middelste, een foto van veraf te kiezen. Zo komen de postzegels nog sterker naar voren.”

Van de totstandkoming van het postzegelvel Griend is een korte video gemaakt, die vanaf 25 april 2016 te zien is op erikvanommen.nl. De ontwerper trekt de natuur in met schetsboek en telescoop, waarmee hij het gedrag van zijn onderwerp zo goed mogelijk kan bestuderen en schetsen. Veel tekeningen en aquarellen werkt hij ter plaatse in de natuur uit.

Griendwerkers vlochten destijds wilgenhouten tenen of staken tussen de palen, waarmee achter de dijken land op de zee werd gewonnen. De rijsdammen remden de afstroming, waardoor kleideeltjes in het water eerder bezonken.

C) Griend: vogels van het wad

De zandplaat Griend ligt dicht bij de plekken waar trekvogels hun voedsel vinden en energie opdoen ter voorbereiding op hun lange tocht. Het is ook een vluchtplaats, want tijdens hoog water kunnen de vogels er rusten en hoeven ze niet naar een andere, verder liggende plek te vliegen. Vogels hebben er geen last van vossen en andere grondroofdieren.

1) Grote stern

De grote stern (nvph 1268) bezit een snavel met een klein geel puntje, een geinige zwarte kuif en lange slanke vleugels, waarmee de vogel met gemak laag over het water vliegt. Deze zomergast broedt koloniegewijs (biedt bescherming door grote aantal) op schaars begroeide gebieden.

2) Scholekster

Door het helder wit-zwarte verenkleed met in de vlucht een witte vleugelstreep is de scholekster (nvph 753 & 2170a) goed herkenbaar. Het nest bestaat uit een eenvoudig kuiltje. ’s Winters bezit de vogel een witte keelband.

3) Bergeend

Van de bergeend zijn kop en hals zwart, het verenkleed is wit met bruine en zwarte delen. Over borst loopt oranjebruine band. De snavel is rood, bij het mannetje voorzien van een knobbel. De bergeend is een holenbroeder: bouwt nest in een verlaten konijnenhol.

4) Rosse grutto

Bovenzijde van de rosse grutto (grutto nvph 1304) is grijsbruin met kleine zwarte vlekken. De staart heeft dunne strepen. Snavel is lang en recht met aan het eind een flauwe bocht omhoog. Het nest wordt op een verhoging gebouwd op een drassige ondergrond. Vrouwtje en mannetje broeden beide.

5) Bonte strandloper

De bonte strandloper is een kleine, compacte steltloper. Vooral tijdens de voor- en najaarstrek en gedurende de winter in reusachtig grote groepen op het Wad aanwezig. Ongeveer 30 procent van de bonte strandlopers overwinteren in ons land. Schaars broedvogel in ons land.

6) Zilverplevier

De bovenzijde van de zilverplevier is zwart met kleine grijze vlekken. ’s Zomers is de onderzijde van de vogel zwart (’s winters wit en bedekt met bruine vlekjes), evenals het gezicht. Broedt in het uiterste noorden van Europa en dus niet in ons land. Is als doortrekker en wintergast toch nagenoeg het gehele jaar te zien.

7) Bontbekplevier

De bovenzijde van de bontbekplevier is grijs, onderzijde wit met een zwarte borstband. De kop bezit een zwart-witte tekening met oranje snavel en zwarte punt.’Het nest bestaat uit een onopvallend kuiltje. Bij nestverstoring doet de vogel alsof ze gewond is om daarmee de aandacht te trekken en de verstoorder weg te leiden.

8) Visdief

De visdief is een slanke vogel met een zwarte kopkap, diep gevorkte staart, oranjerode snavel met zwarte punt, bovenkant van de vleugels en rug is grijs van kleur. De vogel broedt koloniegewijs. ’s winters overwintert de vogel in Afrika.

9) Kanoet

De kanoet is ’s zomers door zijn roestrode onderzijde goed te herkennen. ’s Winters is de vogel minder opvallend gekleurd. ’s Winters is de vogel hier als doortrekvogel of als overwintergast in grote groepen te vinden. De kanoet broedt hoog in het noorden van Europa.

10) Eidereend

De eidereend is een stevig gebouwde eend. Ze zijn groter dan de eend. De vogel bezit een wigvormige snavel in combinatie met een platte kop. Met eiderdons stofferen de vrouwtjes hun nest. De mens vult er dekbedden en kussens
mee.

D) Metamorfose van Griend

Griend dreigt zonder ingrijpen te worden verzwolgen door de zee. Natuurmonumenten en Rijkswaterstaat willen er met
een herstelprogramma – ‘Vogeleiland Griend laten we niet wegspoelen’, voor zorgen dat het vogelparadijs behouden blijft.

• 1985-1987: Groot herstelproject: grote haak aan de westkant en aanleg van een zanddijk aan de noordkant.
• 2016:  Herstelproject: aanleg van een vooroever bij de haak aan de westkant en aftoppen van de duintjes op de
  kwetsbare noorddijk, waardoor minder water kan instromen.

Kijk in onze catalogus voor meer postzegels
• Thematisch • Nederland • Vogels

Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?

(6 stemmen, gemiddeld: 4,33 uit 5)

Laden...