Schade

24 augustus 2015, 7:00 uur - John Dehe van Purmerender Postzegel Ruilclub

De Nederlandse neutraliteit tijdens de Eerste Wereldoorlog zorgde ervoor dat ons land veel ellende bespaard bleef, al kwamen we niet helemaal ongeschonden uit de strijd. Er ging wel eens een geweer af, waarbij een onhandige soldaat zichzelf of een collega doodde, er werd langs de grenzen met scherp op smokkelaars geschoten en daarbij vielen veel slachtoffers. Ook zijn er in Zeeland per ongeluk bommen op huizen gegooid, waarbij mensen om het leven kwamen.

Post Views: 1.911

De meeste slachtoffers vielen waarschijnlijk op zee. Vissers- en koopvaardij-schepen werden met grote regelmaat getorpedeerd, of liepen op mijnen.
Twee monumenten in Nederland herinneren daaraan. Op 1 oktober 1922 werd in Den Helder een monument onthuld ter nagedachtenis aan de 58 marinemensen die tijdens en vlak na de Eerste Wereldoorlog waren omgekomen, ten gevolge van mijnen voor de kust of ‘normale’ scheepsongelukken, zoals overboord slaan. Een jaar later werd op de boulevard in Scheveningen een monument onthuld ter herdenking van de inspanningen van leger en vloot tijdens de oorlog.

Bij de onthulling roemde de Eerste Minister tijdens de oorlog, P.A.W. Cort van der Linden, de inzet van de strijdkrachten en zei dat Nederland zijn neutraliteit alleen maar te danken had aan de grote omvang van zijn leger. Daar is men later iets genuan-ceerder over gaan denken.

Post
Poststukken die met dit soort rampen verbonden zijn, zijn natuurlijk niet of heel moeilijk te vinden. Wel kan ik een brief laten zien die vervoerd werd op een schip dat twee keer een ‘aanslag’ overleefde. De S.S. Noordam van de Holland-Amerika-Lijn voer in mei 1901 voor de eerste keer van Rotterdam naar New York. In de eerste maanden van de oorlog maakte het die oversteek nog een paar keer, maar op 17 oktober 1914 liep het schip op een mijn. De haven van Rotterdam werd gehaald, waarna het herstelwerk kon beginnen.

In maart 1915 werd de dienst hervat; dat was opmerkelijk, want een verre zeereis begon steeds riskanter te worden. In augustus 1917 ging het weer mis. Bij Terschelling werd een mijn geraakt, maar ook nu kon de Noordam de haven van Rotterdam bereiken. Daar is het schip de rest van de oorlog gebleven.
De brief op de volgende bladzijde ging in mei 1915 van New York naar Berlijn en maakte de oversteek met de Noordam. Vanaf Rotterdam ging hij per reguliere post naar Berlijn, via de Duitse censuur in Emmerich. Een aankomststempel ontbreekt.
Veel van dit soort post had ook de warme belangstelling van de Engelse censuur, maar deze brief kon uit handen van de Engelsen blijven, waarschijnlijk omdat het schip geen Engelse haven aandeed, ‘op weg naar huis’.