Inleiding

In 1978, ik was toen zestien, begon in het maandblad Philatelie een serie artikelen over de geschiedenis van het postzegelverzamelen. Zelf was ik in die tijd erg veel met postzegels bezig. Ik verzamelde, net als velen, van jongs af aan. Toch liep het bij mij net iets anders. Mijn ouders bezochten regelmatig verzamelbeurzen omdat mijn vader oude ansichtkaarten van Haarlem verzamelde en ook een beetje in ansichtkaarten en plaatjesalbums handelde. Natuurlijk ging ik mee en kwam er al snel achter dat ik naast ruilen, vooral het handelen in postzegels erg leuk vond, wat dan ook al spoedig behoorlijke vormen aannam.

Rob als 12 jarige op een beurs.

In tegenstelling tot veel verzamelaars en semi-handelaren in die tijd heb ik me niet alleen met Nederlandse zegels bezig gehouden, maar vooral ook met andere landen. Het doorspitten van catalogi (toen nog vnl Yvert) kostte veel tijd wat niet altijd een positieve uitstraling had op mijn schoolcijfers, wel op mijn algemene kennis en talenkennis. Daarnaast was ik altijd al geïnteresseerd in geschiedenis. Toen ik op de basisschool zat en aan mij gevraagd werd wat ik later wilde worden, kwam steevast het antwoord: archeoloog. Naast postzegelcatalogi las ik voornamelijk boeken over historie en geografie.

Deze achtergrond was dan ook ongetwijfeld de reden dat de artikelreeks in Philatelie mij zo enorm aansprak. En waarschijnlijk heeft het er zelfs aan meegewerkt dat ik geen archeoloog, maar postzegelhandelaar ben geworden. Het heeft er zeker aan bijgedragen dat ik in plaats van postzegels, oude filatelistische publicaties ben gaan verzamelen (alhoewel mijn handelsvoorraad eigenlijk tot op de dag van vandaag een hele grote verzameling postzegels is).

Vooral de verhalen over de pioniers in de vijftig jaar, nadat de eerste postzegel verschenen, was hebben me altijd erg aangesproken. Hoe is de eerste catalogus of het eerste album tot stand gekomen, hoe verzamelden mensen toen en hoe wisselden ze informatie uit en kwamen ze aan hun zegels? En natuurlijk vanuit mijn perspectief; hoe verging het die eerste handelaren en uitgevers?

Dit alles komt aan bod in deze artikelreeks, waarbij de nadruk ligt op de pioniers in de 19e eeuw. Over twee weken bekijken we wanneer de eerste verzamelaars ontstonden, over vier weken hoe de eerste catalogus tot stand kwam.

Net als de door de heer Kouwenberg geschreven serie beoogt deze reeks artikelen geen wetenschappelijk verantwoorde geschiedenis van het verzamelen te zijn. Het is een weerspiegeling van wat in de literatuur en op internet te vinden is, aangevuld met bevindingen uit mijn eigen collectie.

1. De eerste postzegel

Een postzegel is feitelijk een kwitantie van een vooruitbetaling voor een dienst, namelijk de bezorging van een poststuk. Als je het zo beschouwt verscheen de eerste postzegel in 1653 in Parijs. Monsieur de Villayer richtte een postdienst op waarbij de verzender de portokosten van te voren betaalde en er een kwitantie aan de brief vastgemaakt werd. Zodra het poststuk afgeleverd werd, werd de kwitantie van het poststuk afgehaald en vernietigd. Waarschijnlijk om verder misbruik te voorkomen. Er is vandaag de dag geen enkel exemplaar bekend van deze kwitantie.

We weten nu allemaal dat de hier boven afgebeelde Penny Black als eerste postzegel wordt gezien.  Rowland Hill bedacht een gegomde kwitantie die van te voren gekocht kon worden, op een poststuk geplakt kon worden en voor nieuw gebruik ongeschikt werd door een afstempeling. Toch zijn er nog wel een aantal anderen die eerder al met min of meer dezelfde ideeën kwamen.

In 1823 bedacht de Zweed von Treffenberg een verzendmethode met speciale enveloppen en moeilijk na te maken zegels. De Zweedse post vond zijn idee onzinnig en tot uitvoering is het nooit gekomen. In 1836 kwam de Oostenrijker Laurenz Kosir met een idee om de vooruitbetaling van postzendingen te regelen door de aankoop van een los zegel. Ook zijn idee kwam niet tot uitvoering.

In Schotland maakte James Chalmers proefdrukken voor postzegels. Zijn zoon verweet later Rowland Hill het idee voor een postzegel van zijn vader te hebben gestolen.

(wordt vervolgd op donderdag 30 april)

Kijk in onze catalogus voor meer postzegels
• Historisch • Frankrijk • Nederland

Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?

(5 stemmen, gemiddeld: 4,80 uit 5)

Laden...