Vergelijkbaar met Nederland was ook in België tijdens de bezetting in de Tweede Wereldoorlog de Winterhulp actie naar Duits voorbeeld. Op 28 mei 1940 capituleerde het Belgische leger en trad de bezetting in door de Duitse troepen. Net als in Nederland waren loterijen in België populair. Al op 20 december 1940 werden de statuten van de ´Loterij Winterhulp´ in het Staatsblad gepubliceerd. De voormalige ´Koloniale Loterij´ werd hoofdsponsor van Winterhulp.
De Regie der Posterijen kreeg opdracht om Winterhulp financieel door middel van postzegels met toeslag te steunen. Voor de eerste maal gebeurde dat op 23 december 1940 met een serie van negen postzegels met op elk een toeslag. Een serie van negen stuks met afbeeldingen van de wapenschilden van de negen hoofdsteden van de Belgische provincies. De postzegels werden zowel in de drukkerij van het Bestuur der Postchecks (BCH) als in de drukkerij van de Algemene Werkplaats van het Zegel te Mechelen (AWZ). De zegels werden in meerkleurendruk uitgevoerd in loketvellen van 50 stuks.
In mei 1941 werd de serie van negen postzegels met toeslag opnieuw uitgegeven. Maar er waren twee grote verschillen. De zegels werden gedrukt in tweekleurendruk en alleen in blokjes van negen stuks.
Vele zegels werden dan ook uit de blokjes gescheurd dan wel geknipt. Deels om te frankeren, maar ook een groot deel om in de postzegelalbums van verzamelaars te verdwijnen. Ook deze blokjes weden deels gedrukt in de drukkerij van het Bestuur der Postchecks (BCH) als in de drukkerij van de Algemene Werkplaats van het Zegel te Mechelen (AWZ). De oplage van het getande blokje was 202.000 stuks en van het ongetande blok 182.000 stuks. De beide blokken konden worden besteld bij inschrijving tussen 30 maart 1941 en 30 april 1941. Zowel de serie uit 1940 als de zegels uit de blokjes van 1941 verloren hun geldigheid voor de frankering met ingang van 1 oktober 1941.
Men hoefde niet lang te wachten op nieuwe Winterhulpzegels, want al op 13 november 1941 verscheen een nieuwe serie postzegels met toeslag. De serie bestond uit negen waarden in het ´normale´ formaat en één zegel, de hoogste waarde, in grootformaat. De afbeeldingen waren ontleend aan oude beeldjes gewijd aan Sint Maarten die zich bevonden in kerken te Onhaye-Lez-Dinant, Lennik, Berg (Limburg), Dave-sur-Meuse, Halle en Sint-Truiden.
Op 12 maart 1942 werd de postzegel van 5 Fr + 20 Fr met de afbeelding van Sint Maarten uit de kerk van Sint Truiden opnieuw uitgegeven, maar nu in een blokje en in een gewijzigde kleur. Ook nu werd het blokje zowel getand als ongetand verkrijgbaar gesteld.
De oplage van beide blokjes was 154.613 stuks. En uiteraard zijn ook uit deze blokjes losse zegels gescheurd of geknipt. De zegels uit de blokjes verloren hun geldigheid voor de frankering met ingang van 1 oktober 1942.
Op 12 november 1942 verscheen de vijfde serie postzegels voor Winterhulp. Net als in 1941 een serie van tien waarden in verschillende formaten. De afbeeldingen van Sint Maarten waren nu afkomstig van beeldjes die zich in particuliere verzamelingen bevonden. Het waren beeldjes die te zien waren in Tienen, Houtain le Val en in het Gruuthuze Museum te Brugge (de hoogste waarde). Ontwerper van de postzegels was Jean Van Noten.
De postzegel in groot formaat van 5 Fr + 10 Fr van november 1942 werd op 3 april 1943 opnieuw uitgegeven in gewijzigde kleuren en gewijzigde waarde: 10 Fr + 20 Fr. De zegels werden gedrukt in velletjes van 25 stuks en konden alleen worden besteld bij inschrijving tussen 12 en 28 februari 1943.
De zegels verloren hun geldigheid voor de frankering met ingang van 1 oktober 1943.
Op 15 november 1943 verscheen de zevende uitgifte van Winterhulpzegels. Nu bestond de serie uit acht waarden in verschillende formaten. Ook deze serie werd ontworpen door Jean Van Noten en de afbeeldingen waren ontleend aan beeldjes van Sint Maarten in kerken waarvan hij de patroonheilige was. Het waren kerken te Zoutleeuw, Dion-le-Val, Aalst, Luik, Kortrijk, Angre, Loppem en de O.L.V. kerk te Halle. De ontwerper voegde zijn eigen naam toe in het ontwerp.
De achtste en daarmee laatste uitgifte van Winterhulpzegels verscheen op 6 maart 1944. Ontwerpster mevrouw G. Dumont vervaardigde twee tekeningen van Sint Maarten met op de achtergrond van de ene zegel een Vlaams landschap en op de andere zegel een Waals landschap. De zegels werden gedrukt in velletjes van 25 stuks en konden alleen worden besteld bij inschrijving tussen 21 februari en 6 maart 1944. De zegels verloren hun geldigheid voor de frankering met ingang van 1 oktober 1944.
Waarom Sint Maarten telkens terugkwam in de afbeeldingen? Hij was het symbool van Winterhulp als voorbeeld van liefdadigheid. Sint Maarten was een Romeinse soldaat die ooit eens een naakte bedelaar ontmoette die hem om een aalmoes vroeg. Hij had niets bij zich dan alleen zijn wapen en daarom gaf hij de bedelaar een stuk van zijn soldatenmantel. Dat kon hij ongestraft doen, want in die tijd behoorde de helft van de kleding tot het eigendom van de keizer en de andere helft was persoonlijk bezit. Sint Maarten werd daardoor de patroonheilige van de armen, bedelaars en soldaten.
Kijk in onze catalogus voor meer postzegels
• Historisch • België • Nederland • Tweede wereldoorlog
Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?
Kijk dan bij Collect Club.
(3 stemmen, gemiddeld: 5,00 uit 5)
Laden...
Reacties (6) Schrijf een reactie
Zou de opbrengst van deze zegels echt ten behoeve van de armen terecht zijn gekomen of zou dit zijn besteed aan wapens?
Prima stukje weer met leuke weetjes zoals die van St Maarten.
Ben nog in het bezit van de tweede reeks ( st-Maarten ) winterhulp ( 10 zegels op blad ) met
Nr 01031 is dit nog van enige betekenis , en
Wat is de waarde ervan.
@ L. Chapelle
Je bedoelt ongetwijfeld het herdenkingsblad met de volledige reeks van 10 zegels en met bijzondere afstempeling. In de Belgische catalogus krijgt dit blad een cote van 6,50 euro, en ik heb al kunnen vaststellen dat op eBay of Delcampe dit soort herdenkingsbladen aangeboden wordt aan ongeveer de helft van dat bedrag. Rijk zul je er dus niet van worden, maar het blijft wel een mooi verzamelobject!
Ben nog wat aan het rommelen en vind hier nog twee bladen. Eerste is abdij orval anno 1941 afgestempeld onderaan rechts No 012068 en tweede is rubensherdenking Antwerpen 1940 afgestempeld 1 -1-7-39-8. 1 met rechts onder No 821.
Ps.winterhulp is niet afgestempeld
Mvg Chapelle luc
@ L. Chapelle
Niet afgestempeld met de speciaal daartoe voorziene eerstedagstempel, is helaas minder interessant.
Orval 1941 (de reeks van 12, niet de blokken!) heeft een cote van 14,00 euro (momenteel op Delcampe voor 3,50 à 5,00 euro, geen biedingen).
Rubensherdenking heeft een cote van 62,00 euro (op Delcampe aangeboden voor 14,50 euro, geen biedingen).
Dit geeft je alvast enig idee over de handelswaarde van je herdenkingsbladen.
Schrijf een reactie
(registratie is niet nodig)