Concreter gesteld. PostNL heeft het zonder scrupules aangedurfd illustraties uit de catalogus van het Louwman Museum, getekend door reclame-ontwerper Hans Bastiaan Busking, onverbloemd over te brengen op tien bijzondere postzegels van de emissie ‘Klassiekers uit het Louwman Museum’! De wit gekleurde en nietszeggende omgeving van de catalogusillustratie is ook geheel op de ongekleurde postzegel terug te vinden. De postzegelafbeelding is nog wel voorzien van een horizontale, postzegeloverschrijdende lijn en verplichte typografie.
Kort, plat en oneerbiedig uitgedrukt: “Busking heeft tussen de aardappels en de pap tien verschillende auto-postzegels in elkaar weten te stampen door uit de Louwman-museumcatalogus (die hij dus al eerder ontworpen had) tien afbeeldingen van oldtimers te knippen en die op een postzegel te plakken. Voor Busking uitermate aantrekkelijk: qua salaris twee vliegen in één klap. Een prestatie van niveau, maar niet heus!”

Als overtuigend bewijs hierbij twee bladzijden uit de museumcatalogus, waarop vijf van de tien postzegels staan afgebeeld (4e, 5e, 6e, 8e & 9e postzegel). De resterende oldtimers zijn ongetwijfeld van andere bladzijden uit de catalogus afkomstig.

Voor mij is het verbijsterend onbegrijpelijk dat PostNL (met een respectabel vormgevingsbeleid tot nu toe) het mogelijk heeft gemaakt (en aangedurfd) om een commercieel werkende reclame-ontwerper smakeloze plaatjes uit een museumcatalogus als postzegelafbeeldingen te laten gebruiken. De statisch opgestelde, tweedimensionaal getekende auto’s zweven in een nietszeggende, cleane ruimte. De schaduw-aanduiding onder iedere auto verraadt toch nog enige aardse aanwezigheid.

Met deze manier van afbeelden van auto’s op postzegels komt ons land geheel overeen met de plaatjespostzegels van derde wereldlanden, die stuk voor stuk commerciële doelen nastreven bij de uitgifte van postzegels. Aan de zeggingskracht van postzegels besteden deze landen totaal geen aandacht.

Fabrikanten van lucifers en sigaren passen middels lucifersmerken en sigarenbandjes ook dezelfde vormgevingsmethode toe.

Zeggingskracht

Met enige tegenzin (na een goedkeurende introductiehulp) is TNT Post in het najaar van 2001 uiteindelijk toch met Robert-Jaap Jansen in zee gegaan om de Eftelingpostzegels (nvph 2084/88) te ontwerpen.

In de lange Nederlandse postzegelhistorie was het nog niet eerder voorgekomen, dat een grafisch ontwerper van een postzegelaanvragende partij ook de postzegelontwerpen leverde.

Het gevaar van een zoete, commerciële benadering zou er wel eens in kunnen zitten. Wel het tegenover gestelde is het geval. De vormgeving van Jansens Efteling-postzegels is net iets anders (staat op een iets hoger, algemeen plan) als die van het Efteling-promotie[druk]werk.

Het gevaar van een zoete, sfeervolle en commerciële benadering van de Eftelingfolders zou ook wel eens in de Efteling-postzegels terecht kunnen komen van de vaste grafische Efteling-promotie-medewerker Jansen.
Jansen heeft bij het postzegelontwerp echter een geheel andere invalshoek gekozen. De gezichten van de afgebeelde personen zijn (in tegenstelling tot het voor hem gebruikelijke) van boven af bekeken en weergegeven. Door deze originele en speelse weergave dragen de sprookjesfiguren een geheel andere boodschap uit.
TNT Post is van begin tot eind van het ontwerpproces (intakegesprek, beoordelen, begeleiden en afronding) daadwerkelijk nauw betrokken én aanwezig geweest.(Lees ook ‘Anton Piecks sfeer in Eftelingpostzegels’(13 september 2009).

Uit de beschrijving van de ontwerpen met de klassieke auto’s blijkt overduidelijk het tegengestelde. PostNL moet zich tijdens het gehele ontwerpproces afzijdig en onbetrokken hebben opgesteld.

Een van de vuistregels van een postzegelontwerper: “Een kenmerk van het postzegelonderwerp kan uitgangspunt van de vormgeving daarvan zijn.” Het woord ‘automobiel’ betekent feitelijk ‘zelf bewegen’ m.a.w. een voertuig dat uit zich zelf beweegt. Niets van bewegen, van dynamiek en van actie is in de statische auto-afbeeldingen terug te vinden.
Een diagonale afbeelding van een auto (met voor- of achterkant in combinatie met de zijkant) geeft meteen levendigheid. Een gedeeltelijk aanwezige weergave van een voertuig geeft de sensatie dat de auto a.h.w. op je afkomt. Er ontstaat een betrokken interactie tussen afbeelding en toeschouwer.

Busking is voortgegaan op de traditionele en commerciële reclametour, die het museum in haar reclame-uitingen aanhangt: duidelijke, instructieve en cleane tekeningen van oldtimers.

Postzegels met duidelijk op de voorgrond tredende afbeeldingen krijgen een meerwaardige betekenis en uitstraling door de ondersteunende achtergrondbeelden.

1. De stoomgemaal-postzegel (nvph 1372) krijgt door de grijs gekleurde vliegwielen (noodzakelijk om het water over te slaan) een betekenisvolle functionele ondersteuning.
2. De totaal afbeelding van de botter-postzegel (nvph 1424) krijgt door twee deelafbeeldingen (voor- en achterplecht van de boeier) inhoudelijk aanmerkelijk meer zeggingskracht.
3. Op de achtergrond van de wereldruiterspelen-postzegel (nvph 1617) ‘begeleidt’ een sterk uitvergroot wazig beeld van het publiek op de tribune de internationale sportmanifestatie.

Niets van bovenstaande (bij postzegelonderwerpen passende) achtergronden zijn op de nieuwe oldtimer-postzegels te ontdekken. Postzegels zonder deze meerwaarde zijn zeggingsloze postzegels, oftewel plaatjespostzegels!

Van de gebruikelijk op Nederlandse postzegels toegepaste originaliteit, inventiviteit, artisticiteit en/of creativiteit (waardoor postzegels met meerwaarde ontstaan) is op deze oldtimerpostzegels niets te bespeuren.

Het lemmingengedrag van PostNL

De grootte van het aantal lemmingen kan per jaar sterk verschillen. Dit hangt nauw samen met het voedselaanbod. Een Disney-film laat hordes lemmingen gezamenlijk van de Noorse klippen in zee springen vanwege een voedselschaarste. De dieren volgen elkaar, ongeacht de gevolgen bij deze zelfregulerende actie van de dieren.
Dit lemmingengedrag vertoont PostNL ook. Het postbedrijf wordt bij haar innovatiedrang door successen van buitenlandse collega-bedrijven geprikkeld ook nieuwe activiteiten op te starten. Het bedrijf introduceert (kopieert) nieuwe diensten, nieuwe businessmodellen en nieuwe producten zonder er daarbij intern kritisch naar te kijken en er extern weloverwogen met doelgroep over te discussiëren.

Voorbeelden?

1) Het uitgeven van veel, te veel postzegels per jaar (met de nodige randverschijnselen), zoals dat tegenwoordig in veel landen gebeurd. Het aantal postzegeluitgiften staat in buitengewoon schril contrast met het praktische postzegelgebruik.
2) Met de uitgifte van deze nieuwe, inferieure postzegelemissie voegt PostNL er rücksichtslos weer een nieuw item aan de toch al onhoudbare situatie toe.

? ? ? ? ?

Tijdgeest verschijnsel? Desinteresse en/of onverschilligheid van PostNL in doelgroepen? Verzamelaar niet serieus nemen? Nastrevenswaardige commerciële doelen?
Voor mij vragen, voor PostNL (neem ik aan) een weet.
De kruik gaat zolang te water tot ze barst!

Kijk in onze catalogus voor meer postzegels
• Nederland • Cambodja • Frankrijk

Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?

(2 stemmen, gemiddeld: 3,00 uit 5)

Laden...