Op een bijeenkomst van een postzegelvereniging kreeg ik eens de vraag: wat is India paper. De vragensteller had dit gelezen in een catalogus met postzegels uitgegeven door Newfoundland. Het betrof de serie postzegels uitgegeven op 1 januari 1866 met diverse afbeeldingen. Omdat ik de verzamelaar niet direct antwoord kon geven ben ik op onderzoek uitgegaan.
In een catalogus van een Amerikaanse postzegelveiling kwam ik inderdaad een serie ongetande postzegels tegen van Newfoudland uit 1865 waarbij vermeld was: printed on Indian paper. Nu verder zoeken via internet. En jawel, de verklaring kwam bij het intikken van de zoekterm. India paper is dun, licht, ondoorzichtig papier vervaardigd van 25% lompen (katoen en linnen) en papierpulp dat geheel was ontdaan van houtvezels en chemisch bewerkt. Het papier wordt speciaal gebruikt voor het drukken van boeken die intensief worden gebruikt, zoals de bijbel, woordenboeken en encyclopedieën. Het is dus heel sterk papier.
De serie postzegels werd in plaatdruk vervaardigd door de American Bank Note Company in New York. Alvorens tot het drukken over te gaan van de postzegels bestemd voor de verkoop via de postkantoren, werden proefdrukken vervaardigd. De proeven van de serie postzegels van Newfoundland geschiedde op ‘Indian paper’! Dus de vraag kon worden opgelost.
Maar dan komt meteen een andere vraag om de hoek kijken: hoe komen die proefdrukken in handen van particulieren terecht? Zijn ze gestolen of op andere wijze in de handel gebracht? Ook dat vergde enig onderzoek. En jawel, in september 1990 werden delen van het archief van de drukkerij, de American Bank Note Company in New York, via een gerenommeerde postzegelveiling verkocht! Het was de veiling van Christie’s-Robson Lowe in New York.
De proeven werden aangeboden als losse exemplaren, als paartjes en als blokken van vier stuks of nog grotere eenheden.
De proeven waren deels op kartons geplakt en ook deze werden te koop aangeboden. Bovenstaand een strook met drie exemplaren van de vijf cent bever met de naam van de drukker op de velrand.
Naast proeven in de definitieve kleuren werden ook kleurproeven opgenomen in de veiling. Hoeveel al die proeven hebben opgebracht is mij niet bekend. Maar toch heb ik een ietwat ‘vreemd gevoel’ als opeens een groot aantal proeven van postzegels op de markt gebracht worden. Voor mij zijn proefdrukken ‘cultureel erfgoed’ dat bestemd is om gekoesterd te worden en ter inzage moet zijn voor iedereen die daarvoor belangstelling heeft. Niet voor de eenling die ze aan zijn of haar verzameling toevoegt en opbergt, maar wel in een museum. Hoe denkt u hierover?
Kijk in onze catalogus voor meer postzegels
• Historisch • India
Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?
Kijk dan bij Collect Club.
(4 stemmen, gemiddeld: 5,00 uit 5)
Laden...
Reacties (2) Schrijf een reactie
‘cultureel erfgoed’ dat bestemd is om gekoesterd te worden in een museum of in een privé collectie?? In beide gevallen komen ze toch wel in een kluis terecht.
( Bijvoorbeeld de Mauritius in het museum voor communicatie )
Het is een moeilijke kwestie die je daar opwerpt, Cees. Drukproeven van een privé-producent van waardepapieren (American Banknote Company, Courvoisier, Cartor, Enschedé, etc.) hebben een ander legaal statuut dan die geproduceerd in staatsdrukkerijen, en dan is één en ander nog afhankelijk van het soort contract dat zo’n drukkerij heeft afgesloten met de klant (i.c. de uitgevende staat). Verder zijn in de loop der tijd heel wat “drukproeven” op illegale wijze, of tenminste op niet meer naspeurbare wijze, op de markt beland. Voorbeelden legio. Die drukproeven (of soms onafgewerkte zegels) maken ondertussen deel uit van het filatelistisch erfgoed. Wat moet je daar dan mee?
In de praktijk is het zo dat een béétje monografie over een klassieke uitgifte niet zonder drukproeven kan. Die dingen zijn er nu eenmaal op de filatelistische markt, en vaak staan ze nog in de catalogi ook (meestal behoorlijk geprijsd). Daarnaast heb je drukproeven van – ik zeg maar iets – moderne “uitgiften” van een land zoals Guinea Ecuatorial, waar geen kip belangstelling voor heeft. Terwijl het misschien wél zo is dat de dure en gezochte drukproeven van die klassieke zegels indertijd zijn ontvreemd uit de archieven (bv tengevolge van oorlogsomstandigheden) en dus op illegale wijze op de markt zijn gebracht, terwijl die van Guinea Ecuatorial volkomen legaal zijn geveild na het faillissement van Cartor (of welke drukkerij van waardepapieren het ook was die plaatjes voor dat land fabriceerde).
Samenvattend zou ik stellen: drukproeven zijn géén postzegels (ze hebben geen frankeerwaarde). Hun legale statuut is vaak moeilijk of zelfs helemaal niet meer vast te stellen. Ze kunnen volgens mij wél een plaatsje krijgen in een monografie (overigens, wat zegt de FIP hierover?). En als musea die drukproeven willen verwerven, dan moeten ze doen als ieder ander: ze kopen op de filatelistische markt. Want daar is het dat die dingen nu eenmaal te vinden zijn.
Schrijf een reactie
(registratie is niet nodig)