Faridkot was een prinsdom in het voormalige keizerrijk India (ook wel Brits-Indië genoemd) met de gelijknamige hoofdstad. Rond 1900 had het prinsdom ongeveer 120.000 inwoners. Het was onderdeel van de Indiase staat Punjab. Het prinsdom gaf vanaf 1878 eigen postzegels uit, die zeer eenvoudig waren vorm gegeven. Ze worden door verzamelaars ook wel ‘lelijkerds’ genoemd. De zegels konden alleen binnen de staat zelf worden gebruikt als frankeermiddel.
De postzegels werden vervaardigd in drie waarden: 1 Folus (gelijk aan ⅛ Annas) voor de jaren 1878 tot en met 1880, 1 Paisa (gelijk aan ¼ Annas) voor de jaren 1880 tot en met 1886 en ½ Annas. De postzegels werden door middel van een handstempel op vellen ruw papier afgedrukt. De postzegels waren alleen ongetand beschikbaar en moesten dan ook uit de vellen worden uitgeknipt. De postzegel van 1 Folus (of Fulus, ook verkort tot Ful) was oorspronkelijk in de ultramarijnkleurige inkt afgedrukt zoals hierboven afgebeeld. De afbeelding bestaat uit twee delen. Op het bovenste deel is vermeld: riasat i farikot (Vorstendom Farikot) en op het onderste deel: tikat i ek fulus (zegel 1 Folus). De gebruikte taal is het Urdu, thans de officiële taal in Pakistan.
Later, na 1886, werd de postzegel in gewijzigde kleuren herdrukt (of was het nagedrukt?), in groen, rood en in zwart. De afbeelding is gelijk aan de zegels in ultramarijn maar wel geperfectioneerd. Dat wil zeggen, dat de ‘tekening’ veel beter was afgewerkt dan die in de handafdrukken. Het gebruikte postzegelpapier is echter van een dunne kwaliteit. In tegenstelling tot de met de hand aangebrachte afdrukken zijn de in andere kleuren vervaardigde zegels netjes in het vel aangebracht. Men kan dus eigenlijk niet spreken van een herdruk of nadruk maar van een nieuw vervaardigde postzegel, een imitatie, in een andere druktechniek met als basis de oorspronkelijke postzegel. Ook worden deze in afwijkende kleuren gedrukte zegels door verzamelaars wel kleurproeven genoemd, maar dat is niet juist, omdat ze vervaardigd zijn lang nadat de oorspronkelijke ultramarijn blauwe zegels uit de roulatie waren genomen. In de postzegelcatalogus van uitgeverij Scott van 1898 worden 47 verschillende variaties genoemd!
De ‘herdrukken’ vonden machinaal plaats (in vellen van 35 stuks) nadat de zegels niet meer in gebruik waren, dus na 1886, toen de opdrukzegels in gebruik waren genomen. Hierboven enkele voorbeelden van de opdrukzegels op zegels van Brits India uit 1886/1887 en 1893.
Vervalsingen kent men ook. Dat zijn dan zegels met een afwijkende tekening en andere kleuren, zoals lichtblauw, oranjegeel en citroengeel zoals hierboven en ook in lichtgroen en blauwgroen.
Maar ook getand komt men de zegels tegen. Dit zijn eveneens ‘herdrukken’ en vervalsingen.
En de stempelafdrukken (Faridkot State in de bovenste boog en de letter F tussen horizontale lijnen) zijn veelal ‘op verzoek’ aangebracht en soms eveneens vals. Zeker de stempelafdrukken die onherkenbaar zijn.
Men kent ook een stempel met de kantoornaam FARIDKOT binnen twee cirkels. De vroegst bekende datum die ik tot nu toe ben tegengekomen is 5 mei 1879, maar wel op ‘herdrukken’ een in afwijkende kleur (paarsviolet) gedrukt exemplaar in een blokje. Het andere blokje heeft een onleesbare datum maar zal waarschijnlijk eveneens van 5 mei 1879 zijn. Eveneens vals!
Dan de waarde van 1 Paisa. Ook deze zegel is van oorsprong afgedrukt in ultramarijn blauw maar komt als ‘herdruk’ van na 1886 ook voor in groen, rood en zwart. De zegel komt voor in twee formaten, de laatste van 1886 is van een iets groter model.
Verder komen weer vele ‘herdrukken’ en vervalsingen voor, ongetand en getand, net als bij de 1 Folus hierboven. En ook gestempeld met het eerder beschreven stempel met de letter F. Tot nu toe heb ik slechts één envelop gezien waarop deze zegel in ultramarijn blauw als frankeermiddel is gebruikt!
De vierkante zegel met de waarde van ½ Annas is nooit in gebruik genomen. Oorspronkelijk was deze zegel wel bedoeld als frankeermiddel en in dezelfde kleur ultramarijn gedrukt. Hierboven is een model van de betreffende zegel in zwart afgebeeld.
Het wordt eentonig, maar ook deze zegel is later als ‘herdruk’ en vervalsing op de markt gekomen, in verschillende kleuren, ongetand en getand. Waarom dit verhaal? Britse verzamelaars met een voordruk album India wilden (en willen nog steeds) uiteraard de twee postzegels (een vakje voor de 1 Fulus en twee vakjes voor de 1 Paisa in twee formaten) gevuld hebben. En het aanbod van echte, met de hand afgedrukte postzegels, was zeer gering! Daarom werd snel overgegaan tot het produceren van de machinaal vervaardigde ‘herdrukken’. En omdat ze gewild waren werden de ‘herdrukken’ als ‘proefdrukken’ aangeboden, ook in verschillende kleuren, ongetand. Later gevolgd door getande exemplaren. Nog later door vervalsingen! Zelf heb ik een kleine studieverzameling aangelegd van deze ‘lelijkerds’, inclusief de ‘herdrukken’ en vervalsingen. Ze worden nog volop aangeboden via websites. Dus bij deze een waarschuwing, betaal niet te veel voor de ‘herdrukken’ en vervalsingen, want deze zijn nooit officieel uitgegeven en daarom behorende tot wat men ook wel ‘bogus’ noemt. Ook van andere Indiase staten uit de periode van voor 1887 komt dit soort maakwerk voor! Heeft u ook voorbeelden van dit soort zegels, herdrukken en vervalsingen in uw verzameling?
Kijk in onze catalogus voor meer postzegels
• Historisch • India
Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?
Kijk dan bij Collect Club.
(8 stemmen, gemiddeld: 4,88 uit 5)
Laden...
Reacties (10) Schrijf een reactie
Ik had nog nooit van Faridkot gehoord, laat staan van hun “lelijke” postzegels. Het heeft wel iets speciaals. Mooie bijdrage weer, ondanks (of dankzij) de lelijkerds.
Uit mijn voormalige India-verzameling: Faridkot was een Sikh staat. In de eerste fase als ‘native feudatory state’ met eigen munt en eigen postdienst voor post binnen de staat.
In 1887 tekende de heerser de ‘conventie’. Conventiestaten vielen onder toezicht van de algemene postdienst in India. De munt werd dus de roepee en anna, postzegels werden de algemene Engels-Indiase zegels echter met opdruk, in dit geval “Faridkot’ als afgebeeld, geldigheid door geheel BritsIndie en voor post naar het buitenland. Er waren meerdere conventie-staten, voorbeelden Chamba, Gwalior, Nabha, Patiala.
Alle frankeerzegels van Indiase staten binnen het territorium werden voor zover nog bestaand, in 1950 vervangen door zegels van de nieuwe republiek India. Sommige feudatory states waren er al eerder mee opgehouden.
Feudatory states werden in de NL filatelie wel ‘roofstaten’genoemd.
Goed artikel!
Helaas heb ik alleen één zo’n herdrukje. Probeer altijd in de dubbeltjesboeken die opdrukzegels te vinden, maar na al die jaren nog steeds geen resultaat.
Enig zoekwerk (eBay, Delcampe) levert inderdaad nogal wat zegels van Faridkot op. Wat mij opvalt is dat de vierkante zegels van ½ anna (Feudatory State, in diverse kleuren, getand of ongetand) door veel aanbieders als fiscaal zegel worden aangemerkt. Yvert, die met Franse logica de zegels van de Convention State klasseert onder de F van “Faridkot”, terwijl je die van de Feudatory State moet zoeken bij “États Princiers de l’Inde”, beweert dat die vierkante zegels wel verkocht werden in het postkantoor van Faridkot, maar nooit officieel zijn uitgegeven. En de Britse Stanley Gibbons beperkt zich tot het laconieke “The ½ anna labels were never in circulation at all”. Iemand die weet wat Michel of Scott ons te vertellen hebben?
Leuke zegels toch wel, met een boeiend verhaal, maar bij verzamelaars hier te lande beslist veel minder populair dan dat andere “frietkot” …
Mijn Michel 1987 vermeldt Faridkot, zowel Feodaalstaat als Vertragsstaat op pag 542-543 (Deel Ubersee 5, Asien)
Alle 1/2 A feodale zegels: Phantasiedrucke.
Philip, onder roofstaten wordt verstaan (Filatelie Encyclopedie): landen welke met korte tussenpozen een massa nieuwe uitgiften ten laste van verzamelaars laten verschijnen in aantallen, welke in geen enkele verhouding staan tot de postale behoeften en tot het aantal inwoners. Denk daarbij aan de sjeikdommen aan de Perzische Golf zoals Jemen, Sharjah,Fujairah maar ook landen als Ghana, Guyana, Paraguay en dergelijke. Dat was zeker niet het geval met de feodale staten in India.
Als ik het 21e-eeuwse uitgiftebeleid van NL, BE of eigenlijk bijna eender welk postgebied leg naast de definitie van “roofstaten” zoals die hier door Cees wordt overgenomen uit de Filatelie Encyclopedie, dan komt het mij zo voor dat het lijstje landen dat Cees aangeeft wel wat kan worden uitgebreid.
Roofstaten: Cees, je verwoordt hier een generatieverschil. Ik ben duidelijk ouder dan jij, en in mijn jeugd waren de vermelde sheikdommen enz er niet, en waren landen zoals Ghana, Guyana westerse kolonien. Uit die tijd dateren de Indiase ‘roofstaten’, nu verdwenen in de vergetelheid.
Patrick, het sinds de laatste jaren wereldwijde uitgiftebeleid maakt van alle landen ‘roofstaten’. Door een dergelijk beleid is zestig jaar geleden
het verzamelen van sigarenbandjes ten ondergegaan, wie het onderste uit de kan wil krijgt het lid op de neus.
Doe als ik: verzamel niets meer wat na 1980 (pak weg) is uitgegeven. Laat het verzamelen van ‘persoonlijke zegels’, ‘mooi Nederland’ en dergelijke over aan de kindjes.
@Philip Dat is precies wat ik doe. Ik heb een klassieke, bij voorkeur gestempelde landenverzameling en die gaat tot ± 2000. Persoonlijke zegels doe ik ook niet want dan ben je nooit meer klaar. Maar elke vogel zingt natuurlijk zoals hij gebekt is, en als iemand het leuk vindt om recente uitgiften bij te houden, of een thematische verzameling met plaatjeszegels op te bouwen, dan moet hij dat voor mij vooral niet laten.
Schrijf een reactie
(registratie is niet nodig)