Heel wat verzamelaars proberen zoveel mogelijk echt gelopen poststukken bijeen te krijgen die te maken hebben met de luchtverbindingen tussen Nederland en het voormalige Nederlandsch Indië. En omdat vooral de pioniersvluchten veel indruk maakten zijn die verzamelaars blij met elk poststuk uit die periode.
Toch zijn vele andere verzamelaars van mening, dat al de post die meeging op die vluchten ´maakwerk´ is. Iets wat niet past bij de serieuze verzamelaar. En in vele gevallen hebben ze gelijk. Heel veel poststukken zijn ´gemaakt´ om op deze wijze een souvenir te hebben, een filatelistisch souvenir. Zoals de heer Thoolen uit Den Haag, die vrijwel elke vlucht aangreep om een of meer poststukken mee te zenden. Zoals het poststuk uit 1931, waarbij hij de uitgifte van de luchtpostzegel van 30 cent aangreep om deze mee te zenden met een lijnvlucht van Bandoeng naar Rotterdam. Gekunsteld, dat is waar. Vooral ook vanwege het poste restante adres is Rotterdam. Niet afgehaald bij het postkantoor dus doorgezonden naar ´s-Gravenhage. Kende men de heer Thoolen? De aanduiding ´Air Post Specialist´ onder zijn naam was blijkbaar voldoende. Maakwerk, maar toch wel een mooi document uit die tijd.
Gaan we enkele jaren verder in de tijd. December 1933. Een kaart die vrijwel elke verzamelaar van luchtpoststukken in zijn of haar verzameling heeft. een herinneringskaart uitgegeven door de vliegtuigfabriek Pander te Den Haag. Men wilde concurreren met de KLM door een snelpostvlucht uit te voeren met een speciaal voor dat doel gebouwd vliegtuig. Dit vliegtuig kreeg de naam ´Postjager´. De PTT gaf een driehoekige zegel uit die op deze kaarten kon worden geplakt, een postzegel voor ´bijzondere vluchten´, om het luchtrecht te voldoen. Op de kaart was aangegeven hoe de afzender de kaart weer kon terugkrijgen. Adresseren aan het Hoofd der Posterijen te Bandoeng was voldoende, uiteraard met vermelding van de afzendergegevens. Opvallend is de rode stempelafdruk op de driehoekszegel, een stempeltje, in spoed vervaardigd door Joh. Enschedé & Zonen te Haarlem. Meer dan 50.000 poststukken werden vervoerd met de Postjager. Maar onderweg strandde de ´Postjager´ te Taranto met motorpech en de post werd overgenomen door Imperial Airways tot Caïro. Hier werd de post overgeladen en verder vervoerd met de ´IJsvogel´ van de KLM. Maar te Joddhpur werd de ´IJsvogel´ ingehaald door de ´Pelikaan´. Weer werd de post overgeladen en door de ´Pelikaan´ uiteindelijk naar Bandoeng gebracht. De terugzending vond plaats met diezelfde ´Pelikaan´ van de KLM. En de Postjager? Die kwam pas veel later aan in Batavia, zonder post, na 72 uur na het vertrek in Nederland. Grote winnaar was de KLM, grote verliezer de Pander Postjager die later Pechjager werd genoemd. Bij de deelname aan de Melbourne race kreeg het vliegtuig wederom te maken met pech. Een deel van het landingsgestel klapte in elkaar bij de landing te Allahabad in India. Na reparatie bij het opstijgen raakte het vliegtuig een tractor waarna het volledig uitbrandde. Het einde van de Pander Postjager, maar wel gedocumenteerd met de speciale kaart.
We gaan weer een jaartje verder. December 1934. De luchtvaart ontwikkelde zich snel. De KLM beschikte nu over nieuwe toestellen van de fabrikant Douglas. Op 19 september 1934 maakte de DC-2 Úiver´ de eerste vlucht boven Nederland. Men was zo enthousiast over het met aluminium gebouwde toestel dat nog eens 14 toestellen werden besteld. De Uiver werd wereldberoemd vanwege de Melbourne race die in oktober 1934 plaatsvond. De Uiver won de handicaprace. Maar ook voor dit toestel sloeg het noodlot toe. Op de tweede vlucht van Amsterdam naar Batavia kreeg men te maken met zeer slechte weersomstandigheden. het toestel verongelukte bij Rutbah Wells in het Irakese deel van de Syrische woestijn. Alle inzittenden, vier bemanningsleden en drie passagiers, kwamen om. Van de bijna 53.000 poststukken
aan boord kon een deel worden gered, min of meer verbrand en beschadigd door olie en modder. Een bijzonder document in een luchtpostverzameling. De envelop op zich? Ja, maakwerk, maar met een bijzonder verhaal!
Hoe zat het ook weer met de heer Thoolen uit Den Haag? Ja, die vervaardigde nog altijd vele luchtpoststukken, zoals een brief in 1936 verzonden per eerste vlucht van Batavia naar Bandjermasin, een binnenlandse vlucht in Nederlandsch Indië. Heeft een dergelijke envelop ook nog iets te vertellen? Ja, alles is gedocumenteerd. De vlucht vond plaats op 8 februari 1936 met een DC-2 van de KNILM, gevlogen door Van de Graaf en Versteegh. Van kapitein W.C.J. Versteegh is een foto bewaard gebleven. Aan brieven heeft het toestel op die vlucht slechts 164 stuks meegenomen. Hoeveel zouden er nog bestaan?
We sluiten af met de 500ste vlucht die plaatsvond vanuit Nederlandsch Indië naar Nederland. Alle poststukken aan boord van de ´Reiger´ van de KLM werd gestempeld met een herinneringsstempel gedateerd 27 november 1937. Het betrof 477 kg post! Met de poststukken, vervaardigd door de heer Thoolen en vele anderen, is een stuk luchtvaartgeschiedenis goed te documenteren. Ik ben blij met maakwerk! U ook?
Kijk in onze catalogus voor meer postzegels
Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?
Kijk dan bij Collect Club.
(4 stemmen, gemiddeld: 4,75 uit 5)
Laden...
Reacties (4) Schrijf een reactie
Cees: Mijn opa liep in december 1933, door de sneeuw van Leiden naar Den Haag (en weer terug),om op het postkantoor daar een kaart af te geven die door de door de Pander Postjager werd vervoerd. Natuurlijk is dat een soort van maakwerk, maar je moest er wel heel wat voor over hebben,
eerste wereldoorlog); 562 (in relatie tot mr. Chr. P. van Eeghen); 599 (positie Fa. van Eeghen); 1316 (vluchtelingencomité).
Een mooi en interessant artikel. Waarschijnlijk volgt er over ongeveer 50 jaar een soortgelijk artikel over persoonlijke postzegels.
Opmerking: Bij het opzoeken van gebeurtenissen volgens datum gebeurt het soms dat de verschillende officiële bronnen elkaar tegenspreken over de datum. Nagenoeg steeds zijn deze verschillen zeer klein, meestal één dag verschil. De oorzaak hiervoor is te vinden in het feit dat bepaalde militaire acties tijdens de nacht starten en nog doorlopen in de vroege uren van de volgende dag. Ook gebeurt het dat een auteur de situatie beschrijft wanneer de actie volledig afgelopen is, met andere woorden de dag na de overgave, de dag na de vredesonderhandeling, enz. Ook merken we op dat het einde van een militair offensief of campagne niet steeds ondubbelzinnig te bepalen is. De bepaling van de datum is afhankelijk van de referentie die door de auteur werd gebruikt. Er is getracht in deze lijst zo veel mogelijk de exacte referentie van de datum aan te duiden via een omschrijving van wat er gebeurd is of bedoeld werd.
Schrijf een reactie
(registratie is niet nodig)